Alternatieve democratie

Nieuws | de redactie

15 februari 2012 | Parlementaire democratie is de norm, denken we. Toch zijn sinds 1880 steeds alternatieven op de agenda gezet. Van ‘Kamers van Arbeid’ tot onafhankelijk toezicht, van meldpunten voor Poolse overlast tot referenda, steeds moest ‘het democratisch tekort’ worden opgevuld.

Op 19 april 2012 wordt in het kader van het NWO-programmaOmstreden Democratie een presentatie gegeven van de bevindingen vanhet project

‘Alternatives of parliamentary democracy. The Netherlands in aEuropean comparative perspective 1880 to the present’, dat van 2007tot en met 2012 wordt uitgevoerd door Utrechtse historici enbestuurskundigen. Hierin wordt de geschiedenis beschreven vanalternatieve vormen van democratie in Nederland in een Europesecontext.

De eerste vormen van democratie

Het gaat daarbij om de ontwikkeling vanaf de eerste vormen vanfunctionele democratie in de Kamers van Arbeid in de jaren 1880,via het stelsel van adviesraden tussen 1945 en 1995, tot en met dehedendaagse onafhankelijke toezichthouders. In de analyse staansteeds drie vragen centraal:

-Welk tekort in de parlementaire democratie moesten deze organenopvullen?

-Hoe ontwikkelden deze alternatieve vormen zich tussen 1880 ende huidige tijd?

-Op welke manier werd er in deze organen vorm gegeven aanalternatieve concepties van democratie?

Uitgangspunt is dat de geschiedenis van de democratie nietbeperkt kan blijven tot de opkomst van parlementen, partijen en hetalgemeen kiesrecht. Vanaf het einde van de negentiende eeuw zijn erin Nederland daarnaast tal van adviserende, controlerende enbestuurlijke organen ontstaan, waarin maatschappelijke belangen engroepen vertegenwoordigd werden.

Parlementaire democratie schoot tekort

In veel gevallen werden zij ingesteld vanwege een tekort aandemocratie: de parlementaire democratie werd niet in staat geachtop adequate wijze maatschappelijke belangen te behartigen. Maardergelijke organen ontleenden hun gezag ook in veel gevallen aanhun democratisch karakter, net zo vaak als zij dat gezag ontbeerdenvanwege een democratisch tekort.

Het voorlopige programma van de onderzoekpresentatie aan deFaculteit Geesteswetenschappen van de UU is:

13.00
Ido de Haan, Democratische alternatieven. Functionele                             democratie en dehercorporatisering van de Europese                                       samenleving vanafhet einde van de negentiende eeuw.

14.00             
Stefan Couperus, Debatten en experimenten met functionele                             democratie tussen 1880 en1940

15.00        
Erik Schrijvers, Opkomst en ondergang van het Nederlandse stelsel                     van advies- en overlegorganen, 1945-1995

16.00    
Adriejan van Veen en Kutsal Yesilkagit, Derepresentatieve functies                      van onafhankelijketoezichthouders