Braziliaanse lessen
Een reeks gastcolleges en gesprekken in de B van de BRIC-natiesheeft de Tilburgse econoom veel gegeven om te doordenken in gesprekmet ScienceGuide. Zijn gastheren van de
Geen politieke belemmeringen
“Je beleeft in Brazilië een echte ‘catching up economy’. Er iseen grote dynamiek die gedragen wordt door een snel groeiende, zichontplooiende middenklasse. Dit stimuleert de lager opgeleidebevolkingsgroepen om de zichtbare kansen door scholing enbedrijvigheid te gaan pakken. De sociale mobiliteit is er groot endat was in de vroegere, meer feodale samenlevingen in LatijnsAmerika heel anders. Typisch bij zo’n ‘inhaal-economie’ is ook datde inflatie nog vrij hoog is, maar men heeft deze nu veel beter inde hand dan voorheen.
Deze dynamiek wordt ook niet dwars gezeten door politiekebelemmeringen als die in China, waar het 1-kind beleid de economieen samenleving niet positief beïnvloedt. Brazilië stimuleert zelfsdat ondernemende, dynamische mensen zich in het land komenvestigen, zowel Aziaten als Europeanen. Opvallend is hoeveelDuitsers en mensen met een Duitse immigrantenachtergrond er actiefzijn geworden. Het land is dan ook op weg een van de meest bevolktelanden ter wereld te worden.
De rol van het hoger onderwijs is hierbij zeer prominent. Menprofiteert erg van de hoge kwaliteit en van nieuwe, meestalweb-based mogelijkheden die het hoger onderwijs biedt. Docenten enBraziliaanse alumni van de beste Amerikaanse universiteiten wordenwaar mogelijk in het eigen land van herkomst plaatsen aangeboden omdie kwaliteit nog verder te stimuleren. Publiek-private instellenals de Fundaçao ontwikkelen vervolgens allerlei nieuw aanbod,waarbij online VO en HO zich richt op massale’volksverheffing’.
Katalysator van economische bloei
Vernieuwing en ‘upgrading’ via zulk hoger onderwijs aanbod iseen cruciale katalysator van de economische bloei geworden. DeBraziliaanse regering en de ‘polder’ instituties van het landzetten zwaar in op onderwijsinspanningen op alle niveaus vanprimair tot en met hoger onderwijs voor alle lagen van debevolking. Het online aanbod voor bijscholing en upgrading maaktsnelle toegang daarvan overal in het land mogelijk.
Brazilië doet niet toevallig aan Duitsland denken. Men kijktnadrukkelijk naar de hoog ontwikkelde Europese landen en legt denadruk op ‘deugden’ als inzet en dynamiek, arbeidsethos endiscipline. Ook het Rijnlandse ‘polderen’ wordt aangemoedigd, zoalsin de publiek-private stimulansen van onderwijs en volksverheffing.Het bijeenbrengen van stakeholders voor een gezamenlijke strategievan overheid, bedrijven en civil society vertegenwoordigers wordtdoor instituties als de Fundaçao bevorderd en georganiseerd.
Die aandacht voor Europese ‘modellen’ hangt samen met debehoefte van Brazilië minder eenzijdig georiënteerd te zijn op deUSA. Men wil ook minder afhankelijkheid van de dollar alsbasisvaluta. Om die reden volgt men nauwgezet de eurocrisis.Voortdurend werd mij gevraagd naar de achtergronden en deperspectieven: ‘gaat men er doorheen komen?’
Ingedut en zelfvoldaan
Van groot belang is dat met de regering-Monti het vertrouwen datItalië ‘gered’ is sterk is toegenomen. De Griekse situatie hangtvooral van de vraag af of de Grieken zelf nog wel verder willen. DeBrazilianen kijken als vanouds naar Zuid-Europese ontwikkelingen,maar nu ook sterk naar Duitsland en de andere succesvolle’Rijnlandse’ staten in Europa. Zij voelen zich steeds meer verwantmet de open samenlevingen, civil society en economie van onsmodel.
Voor Nederland is dit een wezenlijk signaal. Wij zijn toch watingedut en zelfvoldaan geworden. De dynamiek in Brazilië met zijnbelangstelling voor een economie en samenleving naar open, Europeesmodel zou ons moeten inspireren. En ook zorgen maken, want hundynamiek en optimisme steekt af tegenover de traagheid hier.
Het is daarom er goed dat mijn universiteit niet alleen met deLSE of Bocconi intensieve relaties onderhoudt, maar ook met deFundaçao. Het is inspirerend naar beide kanten en het port ook op.Hun visie op de emancipatie en dynamiek via het voluit inzetten oponderwijs is ons bovendien niet vreemd. In ons land zijn zowel deVU, de UvT als de Erasmus Universiteit en allerlei anderekennisinstellingen ontstaan vanuit diezelfde gedrevenheid. Als wedaar via Brazilië weer iets van terugwinnen is dat zeer de moeitewaard.”
