Krimp als feit

Nieuws | de redactie

14 februari 2012 | De bevolkingskrimp raakt al vele scholen. Maar hoe, waar, wanneer en met welke financiële gevolgen? En wat betekent dit voor de vraag naar docenten uit HBO en WO? Een nieuw digitaal handboek helpt elke onderwijsinstelling dit zelf uit te rekenen en vooruit te plannen.

Volgens prognoses van het CBS daalt de leeftijdscategorie 0-20jaar tussen 2009 en 2040 over heel Nederland gemeten al met zo’n 7 %. Dat betekent dat in sommige regio’s sprakezal zijn van veel hardere teruggang, tot wel 15 à 20 %. Het aantalleerlingen daalt op dit moment vooral in het primair onderwijs. Degevolgen hiervan zijn groot en niet alleen voor de kleineplattelandsscholen.

Impact op geld en kwaliteit

Ook voor grotere scholen zijn de gevolgen aanzienlijk en gaanzij nog fors toenemen. Alleen al financieel, want minder leerlingenen een krimpend perspectief van nieuwe leerlingen en studentenhoudt simpelweg  minder bekostiging in. Voor het PO en VO isdat extra moeilijk nu men rekening moet houden met een tijd waarinzij ook met aanvullende bezuinigingen te maken hebben, zoals die ophet passend onderwijs.

Op www.leerlingendaling.nl vinden zowelonderzoekers naar demografische ontwikkelingen en effecten, als descholen voor primair en voortgezet onderwijs zelf informatieover de gevolgen van de leerlingendaling en handvatten om hiermeeom te gaan. Dit digitale handboek is een initiatief van hetNationaal Netwerk Bevolkingsdaling en omarmd en financieelondersteund door werkgevers- en werknemersorganisaties in hetprimair en voortgezet onderwijs. Het Netwerk en de sociale partnerswillen zo scholen op tijd bewust maken van de vaak grote gevolgenvan de leerlingendaling. Ook speelt de internetsite in op vragen endilemma’s van scholen en reikt de site oplossingsrichtingen aan metbehulp van goede praktijkvoorbeelden.

De leerlingendaling heeft grote invloed op bijvoorbeeld deorganisatie, de personele samenstelling, de financiën en dehuisvesting van het onderwijs. Vaak zal blijkendat instellingen minder kunnen investeren in de kwaliteit vanhet onderwijs. Het is van groot belang dat scholen tijdig op nieuweingrijpende situaties inspelen en hun visie plus maatregelenonderbrengen in een strategisch meerjarenbeleid.

Samenwerken, fuseren en onderzoeken

Sommige scholen komen door de leerlingendaling onder dezogenaamde opheffingsnorm en zullen moeten sluiten. Op de sitestaan mogelijkheden en voorbeelden van hoe samenwerking met anderescholen en/of bijvoorbeeld gemeentelijke voorzieningen en fusiestussen scholen sluitingen mogelijk kunnen voorkomen. Ook ministerVan Bijsterveldt speelt op deze ontwikelingen in en biedt ruimtevoor zogeheten sleutelexperimenten op demografischeterrein.

Wanneer de school zich geconfronteerd ziet met eenleerlingendaling is communicatie met leraren, ouders en burgers uitde gemeenschap essentieel. De school staat voor keuzes die voorallen gevolgen kan hebben. Hoe pak je deze communicatie aan? Ookhiervoor biedt de site www.leerlingendaling.nl handvatten. Het CAOPcoördineert in opdracht van de betrokken sociale partners de nieuwesite.

Bij de lerarenopleidingen speelt men al in op de lange termijnconsequenties van de demografische omslag. U leest hierhet stuk van ScienceGuide over de fusie in Limburg vanverschillende Pabo’s van Zuyd en Fontys om de krimp in deze regiotijdig op te vangen.

Ook elders in het HO kijkt men vooruit rond dit thema. DeHanzehogeschool gaat op 1 april 2012  een lector Krimpbenoemen. Het lectoraat onderzoekt de motieven, drijfveren,wensen en beweegredenen van bewoners van de krimpregio. Ir. drs.Sabine Meier zal met het lectoraat ingebed worden in hetKenniscentrum NoorderRuimte. Met het praktijkgestuurdonderzoek vanuit de hogeschool moet een belangrijke bijdragegeleverd worden aan het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland.