Moedercel bestrijdt leukemie
Uit het onderzoek van professor Van Rood blijkt, datmoeders tijdens de zwangerschap afweercellen tegen hun kindontwikkelen. Deze zijn gericht tegen genetische kenmerken die hetkind van de vader geërfd heeft. Ze zijn in staat leukemie tegenezen, zelfs in de kleine hoeveelheden waarmee ze in hetnavelstrengbloed aanwezig zijn.
Opruimen van kankercellen
Veel leukemiepatiënten krijgen stamcellen uit het beenmerg vaneen donor nadat hun eigen zieke beenmerg door chemotherapiegrotendeels van leukemiecellen gezuiverd is. Tegenwoordig kan ditook met stamcellen uit navelstrengbloed. In beide gevallen is hetbelangrijk dat de donor genetisch niet te veel verschilt van deontvanger, met name wat betreft de zogenaamde weefselgroepen ofHLA-factoren.
Een donor met precies dezelfde HLA-factoren werd altijdbeschouwd als ideaal. Recent is echter aangetoond dat de cellen vaneen donor met een HLA-profiel dat niet helemaal identiek is met datvan de patiënt de achtergebleven kankercellen beter kunnenopruimen.
“Je moet kiezen tussen twee kwaden”, zegt eerste auteur prof.Jon van Rood. “Wanneer de HLA-factoren van donor en ontvanger teveel verschillen kun je een graft-versus-host-reactie krijgen,waarbij de gedoneerde cellen het weefsel van de ontvanger aanvallenen dat kan dodelijk zijn. Maar als ze te weinig verschillen is ermeer kans op terugkomst van de leukemie.”
De moeder contra de vader
Tijdens de zwangerschap komen er cellen van het kind in demoeder terecht. Door dit zogenaamde microchimerisme bouwt zijafweer op tegen genetische kenmerken van de vader. Het was albekend dat een kind met leukemie beter beenmerg van zijn moeder kankrijgen dan van zijn vader, omdat de moeder tijdens de zwangerschapimmuniteit heeft opgebouwd tegen de vaderlijke HLA-factoren. Er isdan veel minder kans op terugkeer van de tumor, en degraft-versus-host-reactie is niet sterk verhoogd.
Van Rood en medewerkers laten nu in de Proceedings of theNational Academy of Sciences (PNAS) zien dat die moedercellenmet immuniteit tegen de vader ook in minieme hoeveelheden innavelstrengbloed voorkomen. Wanneer dat navelstrengbloedgetransplanteerd wordt, kunnen de cellen van de moeder deleukemiecellen van een onverwante patiënt herkennen en er voorzorgen dat de leukemie niet terugkomt.
“Toen navelstrengbloed voor het eerst bij leukemiepatiëntengebruikt werd was men verbaasd dat de leukemie meestal nietterugkwam, omdat werd aangenomen dat cellen van het pasgeboren kindgeen immuniteit kunnen ontwikkelen. Nu begrijpen we dat een geringaantal cellen van de moeder met immuniteit tegen de vader in hetgetransplanteerde navelstrengbloed de leukemie onder controlehoudt. Van Rood, inmiddels 85 jaar, blijft dus volop actief encreatief in zijn vakgebied als onderzoeker bij Europdonor, deNederlandse stamceldonorbank.
