Valse herinnering, echt geheugenspoor
Herinneringen aan een gebeurtenis die nooit heeft plaatsgevondenworden bij kinderen niet veroorzaakt door sociaal wenselijk gedrag,maar zijn het resultaat van ‘geheugensporen’. Dat is de naam voorhet mechanisme dat ook achter het ontwikkelen van echteherinneringen zit. Zulke geheugenillusies of pseudoherinneringenontstaan bijvoorbeeld door suggestieve ondervraging.
Dit mechanisme is voor het eerst wetenschappelijk ontrafeld dooronderzoekers van de Universiteit Maastricht. Ze publiceerden erdeze week online over in Acta Psychologica, the InternationalJournal of Psychonomics.
Verzonnen ballonvaart
Hoewel de meeste pseudoherinneringen vrij onschuldig zijn,kunnen ze in een rechtszaal gevaarlijk worden. In zeer ernstigesituaties kunnen zij leiden tot – onterechte – veroordelingen,bijvoorbeeld in gevallen van seksueel misbruik. Doordat zeonderworpen worden aan suggestieve ondervraging, kunnen kinderenervan overtuigd raken dat hen werkelijk iets is aangedaan. HetMaastrichtse onderzoek suggereert ook dat ze deze valseherinneringen hun hele leven met zich mee zullen dragen.
In het onderzoek kregen vijfenveertig kinderen van 8-10 jaar oudtwee verhaaltjes voorgelegd. Het ene verhaal ging over eengebeurtenis die ze daadwerkelijk hadden meegemaakt (hun eerste dagop school, waarbij ouders door middel van een vragenlijst detailsover hun kind hadden gegeven). Het andere verhaal was een fictievegebeurtenis (een luchtballonvaart) die aan de kinderen werdgepresenteerd alsof ze deze echt hadden ervaren.
Een sneller ja
In verschillende interviews die volgden, werd aan de kinderengevraagd beide gebeurtenissen te beschrijven of moesten ze vragenbeantwoorden over specifieke details. Bijna alle kinderenherinnerden zich hun eerste schooldag. Van de 45 kinderen hadden er26 valse herinneringen ontwikkeld aan de ballonvaart.
Door middel van een aanvullende computertest (een ‘deceptiontask’) werd vastgesteld dat de kinderen die valse herinneringenhadden ontwikkeld sneller waren in het bevestigen dan in hetontkennen dat ze in een luchtballon hadden gevaren. Alleen bij’echte’ herinneringen, waar geheugensporen bij betrokken zijn, zijnmensen sneller in het bevestigen dan ontkennen van meegemaaktegebeurtenissen. Daarmee laat deze bevinding voor het eerst zien datvalse herinneringen, ook wel geheugenillusies genoemd, bij kinderengebaseerd zijn op geheugensporen en niet veroorzaakt worden doorsociaal wenselijk gedrag.
