Maan en vulkaan
Dit fascinerende inzicht komt voort uit onderzoek gedaanbij de vulkaan Stromboli. De aardwetenschappers Gianluca Sottilivan het Romeinse Istituto di Geologica Ambientale e Geoingegneriaen Danilo Palladino van de Sapienza-Universiteit analyseerden deexplosies die zich voordeden in deze krater tussen juni 2010 enoktober 2011. Uit hun analyses blijkt nu dat het aantal explosiesper uur bij volle of nieuwe maan significant hoger ligt dangemiddeld gedurende de rest van een maand, zo vertelt de
Is er een verband?
Stromboli is een handige vulkaan om zoiets te onderzoeken:gemiddeld eens per 5 minuten vindt er een uitbarsting plaats.Hoewel uitbarstingen van de Stromboli in het algemeen klein enongevaarlijk zijn, kunnen de lavabrokken wel metershoog de lucht inworden geslingerd. Elke paar jaar wordt het eilandje door elkaargeschud door een forse uitbarsting.
In 1980 werd al vastgesteld dat kans op een uitbarsting van deKilauea op Hawaï twee keer zo groot is bij volle of nieuwe maan danbij halve maan. Ook voor de Fuego in Guatemala, de Etna op Siciliëen de Mayon op de Filippijnen is een verband aangetoond, ook algebeurde dit niet altijd even overtuigend.
En hoe zou het dan werken?
Hoe die invloed van de maan nu eigenlijk werkt? Dat staat noghelemaal niet vast. De aantrekkingskracht van de maan veroorzaaktde getijden op aarde, waardoor de verdeling van zeewater over hetaardoppervlak continu verandert. Dit leidt op zijn beurt weer toteen drukverandering in de ondergrond. De combinatie van deze tweeeffecten kunnen weliswaar schommelingen in de druk in de krater vande vulkaan veroorzaken, maar die zijn volgens de onderzoekersbijzonder klein vergeleken met de druk die de hete magma daar zelfveroorzaakt: een factor duizend.
De Italiaanse aardwetenschappers vermoeden nu, dat de oorzaakeerder gezocht moet worden in de invloed op de aanvoer van magmavanuit de relatief ondiepe magmakamer. Omdat het gesteente rondomhet gangenstelsel door de aantrekkingskracht van de maan elke 14dagen een klein beetje wordt samengedrukt en weer uitzet zal demagmatoevoer dezelfde regelmaat vertonen. En daarmee zou defrequentie van uitbarstingen eveneens ‘gestuurd’ worden.
Kleine variaties in druk
Volle maan garandeert overigens niet als vanzelf een vulkanischeexplosie. In sommige maanden was de activiteit bij volle maan danjuist het laagst. Onderzoeker Sottili weet niet waarom, maar heeft”wel een vermoeden. Ik denk dat de kracht van de maan en degetijden ook het vrijkomen van het gas uit de magma kunnenvergemakkelijken. Als de vulkaan toch al op uitbarsten staat, kandit net het laatste zetje zijn dat nog nodig is. Als zich pasweinig magma verzameld heeft kan het vrijgekomen gas nog makkelijkweg, waardoor de druk in de vulkaan juist afneemt.”
Dit laatste mechanisme ligt inderdaad meer voor de hand, denktVU-aardwetenschapper Jan Wijbrans, die veel onderzoek doet aan deEtna en op Stromboli. Dat de getijdewerking iets uit kan richten,lijkt hem niet erg waarschijnlijk, omdat er in de Middellandse Zeenauwelijks eb en vloed kent. “Maar kleine variaties indrukverschil, als gevolg van de aantrekkingskracht van de maan,kunnen inderdaad wel vrij sterke effecten als ontgassingveroorzaken die dan misschien weer de motor achter een eruptiekunnen zijn.”
Met dank aan Marlies ter Voorde van de UU enGeopersdienst
