Nederlands Open Access stagneert

Nieuws | de redactie

21 maart 2012 | Het Open Access publiceren stokt in ons land. Dat blijkt uit de Monitor Nederlandse Openbare Repositories 2011 van SURF. “Het aandeel Open Access komt voor weinig universiteiten boven de 20% uit.” Eind 2015 moet dit percentage 70% zijn. Ook het HBO presteert onder de maat.

Ten opzichte van 2007 is in 2011 geen significante verbeteringvan het aantal Open Access publicaties te zien. Ook de hogescholenwaarvoor het SURF-onderzoek voor het eerst is uitgevoerd, blijvenachter. “In de HBO Kennisbank, waar kennisproducten van hogescholenworden ontsloten, blijft het aantal open toegankelijke publicatiesen afstudeeropdrachten achter bij het aantal lectoraten enafgestudeerden.”

Nog geen automatisme

In de HBO Kennisbank zijn inmiddels ruim 20.000 publicaties opgenomen. Hoewel de repositoriesvan 21 HBO-instellingen in deze Kennisbank terecht komen, lijkt nogveel onderzoek niet openlijk beschikbaar, zo blijkt ook uitgesprekken van ScienceGuide met betrokkenen in het HBO. Matthijsvan der Schaft van de Hogeschool Utrecht zei daaroveral eens. “Ik denk dat slechts tien tot twintig procent van depublicaties in de Kennisbank terecht komt. Het zou eigenlijk eenautomatisme moeten zijn.”

Ook voor het universitair onderzoek geldt dat het percentageOpen Access publicaties achterblijft. “Het totale aantalpublicaties in NARCIS groeit, maar het aandeel dat Open Accessbeschikbaar is, blijft constant. Van het aantal publicaties, zoalsgeregistreerd voor VSNU-rapportages, komt het aandeel Open Accessvoor weinig universiteiten boven de 20% uit. En dat is geensubstantiële verbetering ten opzicht van de monitor van 2007.”

Volgens het SURF-onderzoek is één van de redenen hiervoor dat deNARCIS-website nogal wat onvolkomenheden vertoont. Deze zijn deelstoe te schrijven aan de aanleverende repositories en deels aan decentrale verwerking van de gegevens die worden opgehaald uit derepositories. Een belangrijke handicap is het ontbreken vangezamenlijke werkafspraken die aansluiten bij de laatste technischeontwikkelingen.

70% Open Access

Hoewel alle universiteiten, de HBO-raad, KNAW en NWO de BerlinDeclaration on Open Access hebben ondertekend, blijven concretedoelstellingen op dit punt vooralsnog uit. In het SURF-rapportwordt wel een concreet doel neergelegd. “Vanaf eind 2015 is 70% vande jaarproductie van Nederlandse  onderzoekspublicatiestoegankelijk in Open Access.”

Het rapport van SURF doet daarom enkele aanbevelingen om detoegankelijkheid van Nederlands onderzoek in de toekomst tevergroten.  Zo moet het HO en de onderzoeksinstellingen eengezamenlijk beleid gaan formuleren en de mogelijkheid tot openpublicatie voor auteurs vergemakkelijken.

Collectieve werkafspraken over de nationale infrastructuur moetworden gehandhaafd en geactualiseerd. “Maak NARCIS het logistiekehart voor toelevering aan Google (Scholar), het e-Depot en andere(disciplinaire) (inter)nationale dienstverleners. Beleg daartoe eenduidelijke, niet-vrijblijvende regiefunctie bij een overkoepelendeinstelling.”

Het volledige SURF-onderzoek leest u hier