Schuld en boete
“Hoe doen we dat eigenlijk? Alle Europese landen volgen eenverschillend stramien om de uit de klauwen gelopenoverheidsuitgaven onder controle te krijgen. Een blik op die aanpaken hun verschillen kan instructief zijn,” schrijft econometristen ScienceGuide-columnist Pieter Omtzigt, die ook alsspecialist op het gebied van financieel beleid, pensioenen enzorgfinanciering in de Tweede Kamer een naam heeft opgebouwd.
€2000 per persoon erbij elk jaar
“In Nederland accepteerden voor de verkiezingen van 2010 allepartijen het magische bedrag van €18 miljard ombuigingen, door hetCPB aangeleverd als noodzakelijk pakket en getal. Dat was dus ookde grondslag voor het regeerakkoord van het kabinet Rutte I.
We zijn opnieuw in een recessie terecht gekomen en hetoverheidstekort blijft hardnekkig rond de 5% van het BBP hangen.Dat is bijna €30miljard per jaar bij de staatsschuld. Of te wel€2000 per persoon meer aan uitgaven dan er binnenkomt. Zo’njaarlijks gat van €8000 per gezin met 2 kinderen dicht je niet ineen handomdraai.
De komende weken zal het regeerakkoord daarom fors wordenbijgesteld in een Catshuissessie. Waarom zo’n haast? Nou, Nederlandheeft het vertrouwen van de financiële markten. Dat is wel zo fijnals je €400 miljard schuld hebt. Daardoor betaalt ons een ongekendlage rente op die schuldenlast van minder dan 3%. Zouden we datvertrouwen verliezen, betaal je zo 1% of 2% extra rente, inderdaad€4 tot €8 miljard. Extra, per jaar. Geld dat dus niet kan gaan naarscholen, hoger onderwijs, onderzoek en evenmin aan ziekenhuizen,maar naar uitlenende banken. Dat vind ik geen briljant idee.
Wij nu even niet?
Nog een reden om nu snel duidelijkheid te geven is, datNederland nogal streng is geweest voor andere landen. Ook voorcollega lidstaten in de EU die het heel zwaar hebben zoalsGriekenland. Je kunt dan niet zomaar zeggen: ‘maar wij nueven niet’. Want Nederland bevindt zich in de oncomfortabelepositie dat het tekort blijft hangen op 5%, terwijl andere landenhet tekort wel weten terug te dringen. Zo lijkt het Duitsland tegaan lukken om de begroting ongeveer in evenwicht te krijgen,midden in een crisisperiode. En wij trekken ons graag aan Duitslandop en terecht.
Wat betekent dat politiek? Het is politiek simpeler om metingrepen te wachten totdat de markten je echt onder vuur nemen. Danontstaat er in één keer urgentie. Zoiets hebben we heel recent inBelgië en Italië gezien. De prijs is dan wel hoog, want een landbetaalt in die omstandigheden eerst miljarden extra rente. Een onvermijdelijke miljardenbezuiniging is dan de eerste prijs dieje betaalt voor te laat ingrijpen.
Europa heeft veel landen gedwongen om nationale akkoorden tebereiken om over te gaan tot zulke diepe ingrepen. In Portugal,Ierland en Griekenland werden de partijen in zowel de regering alsde oppositie door de hele Europese politiek gedwongen zich voornationale verkiezingen te committeren aan harde doelstellingen. Ikben zeer benieuwd of in Nederland oppositiepartijen die binnen hetEU-beleid die aanpak steunden ook in eigen land met zulkevoorstellen komen voor de Nederlandse economie.
Het filmpje van Ronald Plasterk
Excuses voor de ontstane situaties – zoals ‘verkeerde keuzes inhet verleden’ – zijn nooit geaccepteerd, zelfs niet voorGriekenland en de weggemoffelde miljardenverspillingen voor deolympiade aldaar. Dat land kon zelfs met recht tegen de Europesecollega’s zeggen dat iedereen wist wat daar aan de hand was, maartoch een oogje dicht kneep. Dus zo’n excuus geldt ook niet voorNederland.
Dat betekent bijvoorbeeld dat als Ronald Plasterk ooit alsPvdA-aanvoerder weer minister zou worden, hij dan als eerste zijnactuele campagnefilmpje zal moeten weghalen, waarin hij eenuitzondering voor Nederland vraagt vanwege het beleid van Rutte.Want als die argumentatie als een redelijk, geldig excuus voor eenuitzonderingspositie zou gaan gelden, dan wordt de rij van landenmet een uitzondering uitzonderlijk lang in Brussel.
Overigens ontvouwt Plasterk in zijn campagne wel een deel vanzijn economische plannen. Ik wacht nog steeds met grotebelangstelling op de alternatieven van de anderen die zichkandideren tegen hem.
‘Democratie nee!’
Er is in deze crisis nog een opmerkelijke trend ontstaan: hetidee van het nut van referenda sneuvelt. Iedereen liep te hooptegen het Griekse idee van een referendum waarin de bevolking zoumogen kiezen tussen zeer heftige bezuinigingen en eenongecontroleerd faillissement. Papandreou moest onmiddellijk dezevoorzet inslikken. ‘Democratie nee!’ riep heel de rest van Europain koor.
Maar dat houdt dan zonder meer in, dat de representatievedemocratie zijn werk echt zal moeten doen . Mijn collega’s inItaliëzeggen nu hoe fijn zij het vinden dat premier Mario Monti metzijn kabinet van knappe koppen en technocraten hun land na jarenwanbeheer nu weer vlot trekt en dat zij het dan over anderhalf jaarpolitiek weer mogen overnemen.
Dat is een verschrikkelijke opvatting van jeverantwoordelijkheid als gekozen volksvertegenwoordiger. Dit istegen de burgers eigenlijk zeggen dat je de afwezigheidsassistentanderhalf jaar lang aanzet op je computer nu je weet dat ermoeilijke vragen komen en je echte beslissingen zult moeten nemenen verantwoorden.
Een scheutje populisme in de politieke wijn is overigens somsniet verboden. Zwembaden aan huis tellen bij die Grieken diegeen belasting betalen of Italianen met dure auto’s eenbelastingaanslag sturen, zoiets is gewoon een goed idee dat veel telang niet is uitgevoerd. Een crisis is ook altijd een moment omheldere ingrepen door te voeren, waarover veel geaarzeld is.Never waste a good crisis, aldus Obama’s rechterhand RahmEmmanuel.”
Dr.P.H. Omtzigt is econometrist en lid van de TweedeKamer voor het CDA. Hij houdt op ScienceGuide een column bijover zijn ervaringen in deze twee eigenzinnige werelden vanpolitiek en wetenschap, hun wederzijdse beïnvloeding en hunconfrontaties.
