Verstoorde balans in medicijnenonderzoek
“De industrie heeft in feite een monopolie in het heleontwikkeltraject tot aan de registratie en de marktregistratie vanhet nieuwe geneesmiddel,” stelt Rongen in zijn oratie. Academischonderzoek staat in deze fase vrijwel buitenspel. Daarnaast wordtonafhankelijk academisch onderzoek naar geneesmiddelen, los van deindustrie, sowieso steeds lastiger. Subsidieverstrekkers stellensamenwerking met de industrie steeds vaker als voorwaarde.
Rongen is niet de eerste die waarschuwt voor dit probleem.Eerder wees Nobelprijswinnaar Joseph
Onafhankelijk onderzoek voor genuanceerderbeeld
“Bij het toekennen van onderzoeksgeld laat de overheid – via hetministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie – steedsmeer de tweede agenda van de werkgelegenheid meewegen. Dat is geenpositieve ontwikkeling.” Volgens Rongen moeten we terug naar eenbalans waarin onafhankelijk onderzoek weer de plaats krijgt die hetverdient.
“Wanneer een potentieel geneesmiddel in een vroeg stadium ookdoor partijen met verschillende belangen onafhankelijk van elkaarwordt onderzocht, is de kans groot dat er een breder engenuanceerder beeld van dat geneesmiddel ontstaat. Patiënten willenniet alleen weten wat een geneesmiddel doet, maar ook welkebijwerkingen mogelijk zijn. Onafhankelijk onderzoek draagt daarabsoluut aan bij.”
Volgens Rongen is de patiënt als belastingbetaler debelangrijkste belanghebbende in de ontwikkeling van nieuwemedicijnen. Door de uiteenlopende agenda’s van zowel overheid alsindustrie wordt de balans verstoort en is de patiënt daar van dedupe.
“De overheid mikt vooral op werkgelegenheid. De industrie zoektzoveel mogelijk naar kostenefficiëntie, naar maximale opbrengsttegen minimale kosten. En onderzoekers willen zich op de kaartzetten met publicaties in toptijdschriften die vaak wordengeciteerd. Die tweede agenda is geen probleem, zolang er maar eengoede balans tussen de verschillende belangen bestaat.”
Nadelen worden niet onderzocht
Als voorbeeld voor het verstoorde evenwicht in ditgeneesmiddelenonderzoek geef Rongen het voorbeeld uit zijn eigenonderzoek naar een veelbelovende enzymremmer. “Deze remmerblokkeert een belangrijke ontstekingsreactie in de bloedvaten,waardoor het risico op slagadervernauwing, trombose en hersen- enhartinfarcten afneemt. Epidemiologisch onderzoek en onderzoek indieren laten goede resultaten zien. Op dit moment wordt in eengrootschalig onderzoek bij de mens onderzocht of het middelinderdaad doet wat het lijkt te doen. Het kan echt een prachtigmedicijn worden.”
Uit dieronderzoek is echter bekend dat de remming van het enzymnog een ander effect heeft: het maakt hart- en hersenweefselgevoeliger voor zuurstoftekort. Rongen: “Wellicht krijgen mindermensen een hartinfarct als ze met dit middel worden behandeld, maarwie dan toch nog een infarct krijgt loopt mogelijk het risico dater bij hem meer hartspierweefsel afsterft dan normaal.” Rongenstelt voor om dit aspect alsnog mee te nemen in de grootschaligestudie, maar dat gebeurt niet.
“Of mijn zorg over de veiligheid van dit middel terecht is,komen we voorlopig niet te weten”, zegt Rongen. “Maar het voorbeeldgeeft ook aan hoe ingewikkeld het is om de risico’s in te schattenvan een onderzoek met een geheel nieuwe klasse van geneesmiddelen.En hoe belangrijk het is dat het onderzoeksprotocol dooronderzoekers met een verschillende achtergrond wordtbeoordeeld.”
