Talent is de troef wereldwijd

Nieuws | de redactie

21 mei 2012 | De AWT maant het kabinet een krachtig ‘Merkeliaans’ beleid te gaan voeren bij de internationale mobiliteit van kenniswerkers. “De ontwikkelingen op de internationale arbeidsmarkt moeten als referentiekader worden gebruikt, dat gebeurt nu nog te weinig. Zeker als het gaat om bètatechnici.”

De Adviesraad voor wetenschap en technologie beleid bouwtnadrukkelijk voort op zijn eerdere visies en werkt deze nu concreetuit. De al vaker ook op ScienceGuide uiteengezette gedachten van voorzitter Jan Anthonie Bruijnover “Nederdorp en Euroland” klinken in het nieuwe briefadvies aanhet kabinet onverminderd door.

Onderbenut talent

“Hoewel het aantal kenniswerkers in de periode 2000-2009 met 5%toenam6, geven prognoses aan dat op de Nederlandse arbeidsmarkt inde toekomst tekorten ontstaan. De voorspellingen zijn dat hetaanbod onvoldoende is om de vraag aan te kunnen. Dit is nu al hetgeval in een aantal sectoren, zeker als het gaat om bètatechnischekenniswerkers,” schrijft de AWT.

“Vanuit de topsectoren is er daarom een ‘Masterplan Bèta entechnologie’ opgesteld om met gezamenlijke inspanningen de vijveraan bètatechnisch talent te vergroten. Het percentage bètatechnischafgestudeerden moet van 25% nu naar 40% in 2025. De raad wil indeze brief het belang van de integrale uitvoering van dit planonderstrepen. De Nederlandse kennissamenleving heeft meerbètatechnische kenniswerkers nodig.”

“Ook vraagt de raad in deze brief speciale aandacht voor hetbetrekken van ‘onderbenutte’ groepen potentiële kenniswerkers inNederland bij het arbeidsproces, zoals allochtonen, vrouwen enouderen. Het mobiliseren van deze groepen kan op korte termijn albijdragen aan het terugbrengen van de voorspelde tekorten.”

Nederland in achterhoede

Nederland laat bovendien nog een cruciale bron van talent lopen:internationaal talent dat bij ons wil komen studeren en werken. Ook het CPB liet zeer recent op dat punt opmerkelijke cijfers zien. De AWT geeft nogmeer harde data: “In Nederland was 3,4% van de kenniswerkersin 2007 een buitenlander (van binnen of buiten de EU), daarmeebevindt Nederland zich in de achterhoede in de EU. Het EUgemiddelde is 5%, in België 8.5%, in Duitsland 4.9%.”

Een krachtig beleid op dit terrein kan verrassende resultatenopleveren, zo laat de AWT zien. “Bondskanselier Merkel riep vorigjaar werkloze Spaanse ingenieurs op naar Duitsland te komen vanwegede tekorten. Duitsland houdt bijvoorbeeld wervingscampagnes onderSpaanse ingenieurs. 10 In de eerste zes maanden van 2011 steeg hetaantal Spanjaarden dat naar Duitsland verhuisde met 49%, voorGrieken was dat zelfs 84%. De migratie nam zulke grote vormen aandat Duitsland voor het eerst in acht jaar weer een bevolkingsgroeikende.”

Nog te reactief kabinet

Hoewel het kabinet nu een andere en meer uitnodigende koers aanhet inslaan is, a la Merkel, is de AWT niet echt onder de indrukvoorlopig. Scherp formuleert Bruijn met zijn collega’s wat er nogte doen staat. “De raad vindt het kabinet echter nog te reactief opdit vlak, vooral als het gaat om het aantrekken van talent uitEuropa. Het kabinet kan en moet actiever omgaan met de kansen diehet vrije verkeer van personen in Europa biedt.”

Men wijst op kansen die niet gepakt worden en waar voor ons landveel winst te boeken valt.  “In de zuidelijke landenbijvoorbeeld, waar het dit moment economisch slechter gaat, zijngroepen kenniswerkers beschikbaar die voor Europa behouden zoudenmoeten blijven. Duitsland springt hier actief op in. De raad vindtdat het kabinet actief beleid moet voeren om deze groepen Europesekenniswerkers aan Nederland te binden. Eén van de doelen van hetvrije verkeer van personen is juist om het Europesearbeidspotentieel te behouden voor Europa, in concurrentie metopkomende economieën.”

“Randvoorwaarden met betrekking tot kennisimmigratie moeten inNederland aantrekkelijk zijn voor alle groepen buitenlandsekenniswerkers. Nog steeds is een aantal zaken onvoldoende geregeld.Een voorbeeld is de waardeoverdracht van pensioenen op Europeesniveau. Het is moeilijk om de opgebouwde waarde van pensioenen overte dragen van de ene naar de andere Europese lidstaat. Het kabinetmoet zich voor de waardeoverdracht van pensioenen op Europeesniveau sterk maken.”

Nooit uitgeleerd

Het briefadvies eindigt met een scherpe conclusie over de rolvan een rijk gevarieerd HO en MBO voor de kennissamenleving. Hetlevenlangleren traject verdient daarbij veel meer nadruk, juist ookin internationaal perspectief. “Kenniswerkers zijn immers nooituitgeleerd. Op deze manier is de kennissamenleving beter toegerustom de economische, maatschappelijke en wetenschappelijkeuitdagingen van de toekomst adequaat te kunnen adresseren.”

De volledige tekst van dit slot luidt: “Hetonderwijs op mbo, hbo en wo niveau vormt de kenniswerker van detoekomst. De raad vindt het essentieel dat de variëteit in hetinitiële onderwijs gewaarborgd blijft. De balans tussen specialismeen flexibiliteit moet in stand worden gehouden om te kunnen omgaanmet conjuncturele schommelingen en om de productiviteit van dekennissamenleving op hoog niveau te houden. Ook moet de overheid,samen met onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven, actieverpost-initiële scholing van kenniswerkers stimuleren. Kenniswerkerszijn immers nooit uitgeleerd. Op deze manier is dekennissamenleving beter toegerust om de economische,maatschappelijke en wetenschappelijke uitdagingen van de toekomstadequaat te kunnen adresseren. Daarbij is speciale aandacht voor debehoefte aan kenniswerkers voor de maatschappelijke uitdagingen inNederland op zijn plaats.

Talent is de troef die wereldwijd wordt gespeeld. Andere landennemen initiatieven om vraag en aanbod van kenniswerkers beter opelkaar af te stemmen door gebruik te maken van de in deze briefbenoemde kansen. Ook Nederland moet deze kansen benutten. In deogen van de raad is daarom snelle actie gewenst. Deze brief geeftaan hoe dit op korte termijn al kan. Maar ook op de langere termijnzijn er kansen die kunnen worden benut. In het uitgebreide adviesover de arbeidsmarkt voor kenniswerkers, dat eind dit jaarverschijnt, gaat de raad hier uitgebreid op in.”