De haven is erg wit en grijs
Speciaal voor de publicatie ‘Zichtbaar Zuid’ heeft de HogeschoolRotterdam de activiteiten die zij sinds 2007 in de Rotterdamse wijkonderneemt met studenten, docenten en onderzoekers gebundeld. MarcoPastors, sinds kort directeur van het Nationaal ProgrammaRotterdam-Zuid ging in gesprek met collegevoorzitter Jasper Tuytelover deze wijk en wat de hogeschool daarvoor betekent.
De eerste kennismaking met Zuid
Pastors: ‘Ik ben in 1983 gaan studeren in Rotterdam. Deenige reden waarom je als student aan de Erasmus Universiteit opZuid komt, is om examens te maken in Ahoy. Ik raakte toen altijd deweg kwijt op Zuid.’
Tuytel: ‘Ik ben een Hagenees, mijn vader was eenfervent voetballiefhebber en nam mij vaak mee naar De Kuip. Deweinige keren dat ADO won van Feyenoord bestond er voor mijn vadergeen groter plezier dan met zijn groen-gele sjaal om een kroeg inFeijenoord in te stappen om de Rotterdammers te stangen.’
Pastors: ‘Dat was wel heel gewaagd!’
Tuytel: ‘Op enig moment ontstond er altijd wel bonje,maar tegen die tijd was hij al verdwenen.’
Go & No-Go areas in Zuid
Pastors: ‘Ik woon op Zuid. Als ik ‘s avonds ergensnaartoe moet, dan doe ik het. Maar veel straten voelen toch watongemakkelijk aan. Dat ervaren veel mensen zo. Ouderen latenbijvoorbeeld ‘s avonds hun hondje niet meer uit. De kans oponaangename ervaringen is op veel plekken best groot.
In woongebieden zou je een rustige sfeer willen, met wat groen,rijtjeshuizen. Zuid is meer gestapeld, mensen binnen hebben weinigzicht op wat er op straat gebeurd. Daar komt bij dat veel wijkeneen enorm verloop kennen. In slechtere straten zit het aantalverhuizingen boven de dertig procent. Daardoor is er veelminder samenhang en sociale controle. Van de nieuwkomers is hetgemiddelde inkomen nog lager dan het toch al lage gemiddeldeinkomen. Het is echt niet zo dat die mensen zich 24 uur per dagmisdragen, maar ze komen er niet aan toe om net even dat beetjeextra te doen om ervoor te zorgen dat hun wijk een mooie, leefbareomgeving wordt.’
Tuytel: ‘In mijn jonge jaren heb ik veel gereisd en ingrote steden rondgelopen waar het honderd keer erger was, dus ikheb geen angst om ‘s avonds op Zuid te komen. Het is vaak meer eengevoel van onveiligheid dan dat er werkelijk constant mensenoverhoop gestoken worden. Er zijn delen waar je prima eenavondwandeling kunt maken, de tuinsteden bijvoorbeeld.’
Pastors: ‘Klopt, dat zijn prima buurten. Maar goed, jekunt wel zeggen: “Vergeleken bij steden ver weg valt het reuzemee”, maar voor Nederlandse begrippen slaan alle meters naar denegatieve kant uit. Je moet het niet teveel relativeren.’
Tuytel: ‘Zeker, de concentratie van problemen is opZuid voor Nederlandse begrippen ongehoord groot.’
Pastors: ‘Mooie plekken zijn er natuurlijk ook. NeemKatendrecht, met de brug, de appartementen erachter, en dan ook nogzo’n beroemdheid als de SS Rotterdam ervoor. Het uitzicht vanaf depunt is geweldig. Aan de zuidkant de industrie, tegenover deEuromast, het Park. Noem een Rotterdamselandmarken je ziet hemvanaf die plek.’
Tuytel: ‘Heijplaat is ook zo’n wijk met veel potentie.Het is een prachtige omgeving, alleen was het helemaal verlaten ener was geen verbinding met het centrum, totdat wij er in 2007 aande slag gingen.’
Pastors: ‘Ik heb gisteren voor het eerst een bezoekgebracht aan de RDM Campus. Bijzonder indrukwekkend hoor, echtongelofelijk.’
Tuytel: ‘Mooi! Ja, RDM is echt mijn kindje. Ik zegaltijd over Zuid: Als je blijft hangen op wat er níet goed gaat,dan kom je er nooit doorheen. Je moet laten zien wat wél kan. RDMwas ooit een succesvol bedrijf waar duizenden mensen hun broodverdienden. In 2007 was alles weg, een verlaten en faillietebedoening. De bewoners van Heijplaat voelden zich in de steekgelaten. Nu is er een vaarverbinding en een geweldige dynamiek doorde campus en de studenten. En er kan nog veel meer ontwikkeldworden op Heijplaat, daar ben ik van overtuigd.
Het verleden van Rotterdam is voorbij, maar we kunnen met elkaarook weer iets nieuws maken. De Creative Factory is ook een goedvoorbeeld van zo’n parel op Zuid. Je lost daarmee niet alleproblemen op, maar je maakt een wijk wel aantrekkelijker voorjonge, creatieve, hoogopgeleide mensen om er te komen wonen. Dat ishet begin van de omslag.’
Pastors: ‘Dat klopt helemaal. Er moeten andere groepenbijkomen op Zuid: midden- en hogere inkomens, creatieveondernemers. Maar let op: Zuid is wel héél groot, er wonen 200.000mensen. Een overzichtelijke wijk kun je hip maken met mooieappartementen en cultuur, dan kan er iets ontstaan. Zuid is net zogroot als Eindhoven. Dan ga je dus Eindhoven hip maken… dat lukt jeniet.
Het creëren van voorzieningen en mogelijkheden op Zuid leidt totnu toe veel minder dan verwacht tot resultaten wat betreft hettegengaan van schooluitval, verbeteren van opleidingsniveau enarbeidsparticipatie.
Mensen moeten overdag zinvolle dingen te doen hebben. School ofwerk, dat is de sleutel. Als je overdag werkt, heb je een gezonderleven. Je hebt geen tijd om onregelmatig te eten en op de bank tezitten. Als je je beter voelt, ga je je beter gedragen, krijg jemeer zelfvertrouwen, ga je beter voor je kinderen zorgen en gaan jekinderen ook anders met jou om. Dan kom je in een opwaartse spiraalterecht.´
HBO’ers op Zuid
Tuytel: ‘De filosofie van de HR is binding met destad.Er lopen 3000 studenten van de HR rond in Zuid en die zijn opallerlei gebieden actief.Dit levert leuk onderwijs op én het levertwat op voor de samenleving. Een mooi voorbeeld vind ik bijvoorbeeldde projecten rondom zorg voor oudere bewoners in Zuidwijk.
Wij hebben een paar jaar geleden geprobeerd om samen metpartners als Vestia, de TU Delft en Achmea ouderen met behulp vanmoderne technologie meer zelfstandigheid en sociale controle tebieden. Door omstandigheden is het project toen niet van de grondgekomen. Ik zou het graag aan Marco mee willen geven als idee voorde toekomst.’
Pastors: ‘Dat mag. De verbindingen tussen stad enhogeschool zijn erg goed. Ik vind wel in de eerste plaats dat destudententijd een bijzondere tijd is, een soort verlengdepuber-tijd waar je vooral van moet genieten. Zorg ervoor dat jeecht wat leert tijdens je studie, dat is bepalend voor de rest vanje leven. Een groot deel van de maatschappelijke bijdrage komt paslater, als je ergens gaat werken.
Wat de hogeschoolstudenten doen bij Bureau Frontlijn, dat vindik echt helemaal fantastisch. De reguliere hulp blokkeert doorbureaucratie en wachtlijsten. De aanpak van Bureau Frontlijn iseffectief en direct: Wat kunnen we doen voor mensen met veelproblemen die de vaardigheden missen om hun leven weer op orde tekrijgen?
En dat voeren ze dan direct uit. Zo’n organisatie gecombineerdmet de hulp van slimme studenten, daarmee bouw je echt wat op.’
Tuytel: ‘Zo’n aanpak is goed. Je gaat dwars door degevestigde orde heen.’
Crisis
Pastors: ‘De afgelopen jaren is er veel geld in Zuidgepompt, maar de resultaten vielen tegen. Meer geld is niet deoplossing voor Zuid. Dat er nu minder geld is, geeft ons degelegenheid de zaken anders en efficiënter aan te pakken. Iedereenmoet wat doen voor zijn geld, een uitkering is niet vanzelfsprekendmeer. Dat is goed. Natuurlijk zijn er nadelen, mensen bij degemeente verliezen hun baan, de fysieke ontwikkeling van Zuid zalvertragen. Maar toch, gevoelsmatig heb ik er moeite mee om somberte zijn over de crisis.’
Tuytel: ‘Toen er geen crisis was, had Zuid problemen ennu er wel een crisis is heeft Zuid nog steeds problemen. Die enormeprojectencarrousel met al die deelgemeentes die er ook wat vanvinden…ik werd er altijd een beetje moedeloos van. Wat vooral nodigis, is goede aansturing en het mobiliseren van enthousiasme. Watwij doen met onze studenten, kost niks.’
De haven
Tuytel: ‘De haven is erg wit.’
Pastors:’Ja, en grijs.’
Tuytel: ‘Precies. De haven is oud en grijs en Zuid isjong en zwart.’
Pastors: ‘Daar zou ik graag wat aan willen veranderen.Hier ligt een taak voor het onderwijs. Op het vmbo moeten docenteninschatten welke jongens en meisjes goed zijn in techniek, met dehanden werken. Kinderen kiezen veel te vaak voorschone-handen-beroepen in de administratie of ict met allemaaldoctorandussen in de directie.
Zij worden vervolgens middelmatige werknemers met weiniggroeikansen, terwijl ze uitblinkers hadden kunnen zijn als ze ietsanders hadden gekozen. Als je succesvol wilt met zijn eenmbo-diploma, dan heb je juist in de technische beroepen kansen.Scholen moeten daar veel meer op sturen en kinderen en hun oudersgezaghebbend infomeren. Laat ze zien waar het om gaat, wat dekansen zijn!’
Tuytel: ‘Dat geldt ook voor het hbo. Je moet laten ziendat zorg en techniek ook leuk zijn en dat je er heel veel mee kan.Innoveren, spannende dingen doen. Dat proberen wij op RDM, doorstudenten te laten meedenken en werken aan innovaties inbijvoorbeeld de mobiliteit of woningbouw.’
Pastors: ‘Omdat er in heel Nederland een tekort is aantechnische mensen, is dat een enorme kans voor Zuid. In de toekomstmoeten de loodgieterbusjes elke ochtend Zuid uitrijden om in deRandstad aan het werk te gaan.’
Begin en eind
Pastors: ‘Het nationaal programma heeft een looptijdvan twintig jaar. Mijn taak is om rust te creëren en de langetermijn-focus te houden. School en werk zijn de eerste jaren despeerpunten. Dat is het allerbelangrijkste.’
Tuytel: ‘Ik hoop dat ik na mijn afscheid in juni actiefkan blijven in relatie tot de stad en Zuid. Als Marco af en toe eeningewikkeld klusje heeft, dan kom ik graag helpen.’
Dit interview van Sabine Schipper verschijnt ook in depublicatie van Hogeschool Rotterdam ‘Zicht op Zuid’. Voor meerinformatie over de bijdragen van de Hogeschool aan Rotterdam-Zuidkunt u contact opnemen met
