SP wil ingreep in bestuur HO

Nieuws | de redactie
6 juni 2012 | De SP zal in een kabinet-Roemer-I de governance van in elk geval het HBO fundamenteel aanpakken. Hun Code Goed Bestuur werkt “gebrekkig” en het kabinet blijft halfslachtig, zegt Jasper van Dijk. “Misstanden bewijzen dat zo’n ingreep in het hoger onderwijs juist nu wel nodig is.”

Van Dijk stelde staatssecretaris Zijlstra een reeks vragen over”de gebrekkige naleving van de branchecode goed bestuur”, naaraanleiding van de rapportage daarover aan de HBO-raad en de analyse op ScienceGuide. De antwoordenvan de bewindsman noemt hij “hinken op twee gedachten.”

Niet aan de orde

Enerzijds noemt ook Zijlstra de naleving van de branchecode”teleurstellend” en maant het HBO, dat er “snel verandering in moetkomen” in het feit, dat deze code niets bevat over deverantwoordelijkheden voor de kwaliteit van het onderwijs.Anderzijds verbaast Van Dijk zich erover, dat voor de bewindsman”maatregelen van mijn kant niet aan de orde” zijn, terwijl dezetegelijkertijd aankondigt een verbeterde code te zullen “aanwijzenop grond van artikel 2.14 van de WHW”.

De SP-woordvoerder zegt: “Wat is het nu? Wel of geenmaatregelen? Wel of niet werken langs de lijn van dezelfregulering? Want het vastleggen van de code via een AlgemeneMaatregel van Bestuur  op basis van de wet is een aanzienlijkemanier van ingrijpen. Hij hinkt op dit punt en in deze antwoordenzo voortdurend op twee gedachten.”

Checks and balances

Daar komt bij, dat Zijlstra aankondigt deze zomer een wet’Versterking Kwaliteitsborging Hoger  Onderwijs’ in te dienen.Dit vindt hij nodig voor “het beter functioneren van de checksand balances.” Van Dijk is hier verbaasd over, “want hoewelvolgens de bewindsman ‘maatregelen van mijn kant niet aan de orde’zijn, gaat hij hierover in demissionaire status wel eenwetsvoorstel bij de Kamer indienen.”

Een voorstel van wet dat Zijlstra zo duidt dat duidelijk wordthoe fundamenteel het zal zijn, omdat het die checks andbalances binnen het HO-stelsel en “het interne en externetoezicht op en borging van de onderwijskwaliteit” een nieuwewettelijke grondslag wil geven.

Werk van maken

“En dat dient het kabinet straks in, ondanks de demissionairestatus van de bewindslieden?” zegt Van Dijk tegenScienceGuide. Ook dit noemt hij verbazend en tevenshalfslachtig, omdat Zijlstra tegelijkertijd stelt dat er voor hemgeen onderzoek hoeft te komen, naar ‘alternatievebestuursmodellen’. “Dat is jammer, want de misstanden rondschaalvergroting, declaraties en diplomafraude bewijzen, dat dit nujuist wel nodig is.”

Voor de SP is de reactie van Zijlstra daarom een reden om er metnadruk op aan te dringen, dat ook de andere partijen over zulkealternatieve modellen gaan nadenken. In een nieuwe coalitie wil VanDijk met de zijnen in elk geval “fundamentele verbeteringenaanbrengen in de governance van het hoger onderwijs, aangezien hetde kwaliteit van het onderwijs betreft.”

Zo wijst hij er op, dat uit de evaluatie van de branchecode vanhet HBO blijkt, dat leden van “de Raden van Toezicht nauwelijksinzicht hebben in de ‘mogelijke risico’s en ethische perikelen rondbelangenverstrengeling en financiële deelnemingen.’ Hierover zoudenheldere normen moeten worden opgenomen. Het wordt hoog tijd dat eennieuw, sociaal kabinet hier werk van maakt.” Een kabinet-Roemer-Izal de bestuurders in het HBO en WO zeer op de huid gaan zitten, zoveel is duidelijk.

U leest de vragen en antwoorden over de Code GoedBestuur hieronder.

Vragen van het lid Jasper van Dijk (SP) aan de staatssecretarisvan Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de gebrekkige werking vande Code Goed Bestuur (ingezonden 20 april 2012)

1 Wat is uw oordeel over het artikel “Goed bestuur zwak inHBO”? 1)

Het artikel bevat een weergave van de meest in het oogspringende bevindingen van de evaluatiecommissie branchecodegovernance hbo, ingesteld door de HBO-raad. Bij de beantwoordingvan de hiernavolgende vragen zal ik niet het artikel uitScienceGuide maar het rapport van de evaluatiecommissie van deHBO-Raad als uitgangspunt nemen.

2 Geeft de gebrekkige naleving van de branchecode goedbestuur u reden tot zorg?

De branchecode is een belangrijk instrument voor de hbo-sectorom – bij wijze van zelfregulering – de principes van goed bestuurte implementeren. De gebrekkige naleving van de code is eenteleurstellend gegeven. Niettemin vind ik het goed dat de HBO-raaddeze kritische evaluatie heeft laten uitvoeren en maatregelen wilnemen.

3 Deelt u de mening dat het opmerkelijk is dat debranchecode niets te melden heeft over onderwijskwaliteit?

Ik ben van oordeel dat hier snel verandering in moet komen.Tegelijkertijd stel ik vast dat dit vermoedelijk te maken heeft metde wordingsgeschiedenis van de code. In de jaren waarin de code totstand is gekomen – in navolging van de code Tabaksblat voor hetbeursgenoteerde bedrijfsleven – lag de nadruk op bestuurlijkhandelen en het toezicht daarop in relatie tot bedrijfsprocessen enfinancieel-economische aangelegenheden.

Het is zonneklaar dat gezien de recentelijk geconstateerdegebreken in de interne kwaliteitsborging in het hbo de code ookbepalingen moet bevatten over het toezicht op de kwaliteit van hetonderwijs. Ik onderschrijf de aanbeveling van de evaluatiecommissiein de code vast te leggen dat de raad van toezicht bij zijnwerkzaamheden de kwaliteit van onderwijs en onderzoek centraalstelt.

4 Hoe oordeelt u over het feit dat de Raden van Toezichtnauwelijks inzicht hebben in de “mogelijke risico’s en ethischeperikelen rond belangenverstrengeling en financiële deelnemingen”?Zouden hierover heldere normen moeten worden opgenomen?

Het gaat hier om een uitspraak van de commissievoorzittertegenover ScienceGuide, geen algemene bevinding van decommissie. Wat de evaluatiecommissie heeft geconstateerd is dat deportfolio van de hogescholen de afgelopen jaren verbreed is doorhun actieve participatie in consortia met bedrijven en anderekennisinstellingen –  door de evaluatiecommissie aangeduid met’verbindingen’  – hetgeen volgens de commissie heel eigenvraagstukken van bestuur en toezicht oproept waarop de code niet istoegesneden (zie pagina 13 van het rapport).

Ik kan mij goed vinden in de aanbeveling van deevaluatiecommissie om in de branchecode vast te leggen dathogescholen een statuut moeten hebben waarin is bepaald hoe derisico’s voortvloeiend uit dergelijke maatschappelijke’verbindingen’ worden beheerd, en in de code het risicomanagementmeer expliciet uit te werken en te beschrijven waar hetrisicomanagement en het interne toezicht zich in ieder geval opdienen te richten.

5 Hoe oordeelt u over het feit dat “18 van 38 hogescholenniet voldoen aan de governance afspraken die zij zelf hebbengemaakt”? Is dit voor u aanleiding tot maatregelen?

Zoals ik al in mijn antwoord op vraag 2 heb aangegeven vind ikdat een teleurstellend gegeven.

Maatregelen van mijn kant zijn echter niet aan de orde. Debranchecode Goed Bestuur is een code van de hbo sector zelf, meerprecies: van de leden van de HBO-raad. Te treffen maatregelen zijndus in eerste instantie een zaak van de hogescholen zelf, in hetverband van de HBO-raad.

6 Wat gaat u doen om te voorkomen dat toezichthouders”meewarig en blasé” reageren op de eisen van debranchecode?

Het is allereerst aan de HBO-raad om zijn leden op het hart tedrukken dat de branchecode hun eigen code is, waaraan men zichheeft te houden.

Wanneer (een sterk verbeterde versie van) de branchecode goedbestuur voorligt, ben ik – in lijn met de aanbevelingen van deevaluatiecommissie – voornemens deze aan te wijzen in een algemenemaatregel van bestuur op grond van artikel 2.14 van de Wet op hethoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Hetinstellingsbestuur zal de naleving van deze code in zijnjaarverslag moeten verantwoorden volgens het principe ‘pas toe ofleg uit’. Net als voor de overige bepalingen in wet- en regelgevinggeldt dat voor de openbare instellingen deze verplichtingvoortvloeit uit de wet- en regelgeving en voor de bijzondereinstellingen het een bekostigingsvoorwaarde is. Uiteraard zal ik deKamer daarover informeren.

7 Wanneer wordt eindelijk voldaan aan de vereisten rond debeloning van bestuurders? Hoeveel bestuurders verdienen nog altijdmeer dan een minister?

Naar verwachting zijn zowel het Wetsvoorstel normeringbezoldiging topfunctionarissen publieke en semi-publieke sector(WNT) als de daaruit voortvloeiende ministeriële regeling vanaf 1januari 2013 van kracht. Vooruitlopend hierop voeren de minister enik ten aanzien van bovenmatige beloningen sinds geruime tijd actiefbeleid.

Zoals wij ook op 9 februari 2012 in een brief aan hetonderwijsveld hebben gemeld, vinden we een bezoldiging die meerbedraagt dan het toekomstig WNT-maximum te hoog; een verderestijging van dit bedrag onacceptabel. Een betaling voortvloeiendeuit een dergelijke stijging, wordt aangemerkt als ondoelmatig enzal worden teruggevorderd. Een kopie van de genoemde brief is utoegezonden op 10 februari 2012 (TK, 2011-2012, 27 923, nr.135).

In de rapportage van publiek gefinancierde topinkomens conformde Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierdeTopinkomens (Wopt) die op 23 december 2011 door de minister van BZKaan de Tweede Kamer is gestuurd (TK, 2011-2012, 30 111, nr. 55),zijn de overschrijdingen van de Wopt-norm in 2010 van de sector HBOopgenomen. Uit deze gegevens blijkt dat 5 bestuurders in de sectorHBO de toekomstige WNT-norm hebben overschreden.

8 Wat voor sancties worden ingevoerd, opdat wordt voorkomendat men kan zeggen dat “de code geen tanden heeft”?

De evaluatiecommissie beveelt de hogescholen aan om afspraken temaken over de status van de code en aan niet naleven een passendsanctieregiem te verbinden. Wanneer de branchecode bij algemenemaatregel van bestuur wordt aangewezen, dient de instelling deze nate leven volgens het principe ‘pas toe of leg uit’. Die toepassingvan de code volgens dit principe valt dan onder hetnalevingstoezicht van de Inspectie van het Onderwijs.

9 Op wat voor manier gaat u toezien op de verbeteringen vande code goed bestuur? Wordt de code wettelijk vastgelegd en aan deKamer voorgelegd?

Ik verwacht dat de hogescholen in het verband van de HBO-raadeen fors aantal verbeteringen zal aanbrengen in de huidige code.Zoals ik in antwoord op vraag 6 heb aangegeven, ben ik voornemenste zijner tijd een sterk verbeterde versie van de branche code goedbestuur voor de hbo sector aan te wijzen bij algemene maatregel vanbestuur.

Aanwijzing van de code sluit goed aan bij de maatregelen die ikheb opgenomen in het wetsvoorstel Wet versterking kwaliteitsborginghoger onderwijs, gericht op het beter functioneren van de ‘checksand balances’ in het stelsel van hoger onderwijs en op versterkingvan het interne en externe toezicht op en borging van deonderwijskwaliteit. Mijn voornemen is om dit wetsvoorstel in dezomer aan te bieden aan uw Kamer.

10 Deelt u de mening dat het “governance-model” (goedbestuur) gebrekkig functioneert en dat u open moet staan voorfundamentele verbeteringen, aangezien het de kwaliteit van hetonderwijs betreft?

Die mening deel ik in zoverre, dat ik met de evaluatiecommissievan oordeel ben dat de inhoud en naleving van de branchecode sterkeverbetering behoeft. Waar we nu mee te doen hebben is eenperiodieke evaluatie van de branchecode die conform de afspraakbinnen de brancheorganisatie is uitgevoerd. Hoewel de bevindingenvan de evaluatiecommissie over de mate van naleving van de codeteleurstellend zijn, stel ik ook vast dat de branche zelf in staatis gebleken de eigen code zeer kritisch tegen het licht te houdenen in alle openheid te komen tot een navenant kritischezelfevaluatie.

Ik heb bovendien begrepen dat de HBO-raad het voornemen heeftalle aanbevelingen nog voor de zomer te implementeren. Dat proces,wat ik positief waardeer, hoort ook bij het huidige ‘governancemodel’. In het antwoord op de vorige vraag heb ik reeds gewezen opde maatregelen op het gebied van governance die ik met hetwetsvoorstel Wet versterking kwaliteitsborging hoger onderwijs hebgenomen.

11 Bent u bereid onderzoek te doen naar alternatievebestuursmodellen?

Uit mijn antwoord op de vorige vraag blijkt dat ik in deevaluatie van de naleving van de branchecode van de hbo sector geenaanleiding zie om onderzoek te doen naar alternatievebestuursmodellen.

ScienceGuide http://scienceguide.nl/201204/goed-bestuur-zwak-in-hbo.aspx


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK