Kennis is straks schuld, niet macht
De stilstand is voorbij
Is de stap van het CDA een ‘gamechanger’ in het debat overhoger onderwijs?
“Ja en dat verrast me toch wel. De langstudeerboete is als themanamelijk meteen verdwenen uit het debat. Het is een kwestie gemaaktvan ‘het boek sluiten’. Het debat gaat nu weer over de financieringvan talent. De stilstand in het debat is weg nu de gijzeling doordie boete voorbij is.
Die stilstand is voorbij, dat bleek bij de programma’s van departijen al. De VVD keert terug op haar schreden bij de schrappingvan de FES-gelden voor kennisinvesteringen, bijvoorbeeld.”
Dat hier echt iets moest gebeuren, was een signaal van notabene Olli Rehn en uit Van Rompuy’s lange termijn stuk over Europanade crisis. Rutte volgt Europa dus?
“Dat punt is zeker opvallend. Net als het gebaar van Buma met delangstudeerboete. D66 heeft blijkbaar niet zo veel behoefte aanzo’n kritische beweging op de eigen visies en ook de PvdA doet nogweinig om de stilstand verder weg te nemen. Met het sociaalleenstelsel zitten zij vast aan de lijn dat het ontplooien van jongtalent een elitaire zaak moet worden.
De stilstand bij ‘Veerman’ kan nu ook weggehaald worden. Lijktme erg nodig. Dat was toch een mooi stuk: én keuzes maken én daaringaan investeren. Zijlstra is dat gaan omkeren: als je keuzesmaakte dan hoefde je misschien minder in te leveren. Nu is er weerruimte voor de oorspronkelijke aanpak. Van Vught moet belonen watechte keuzes zijn.”
Pabo-alumnus moet meteen dokken
Een sociaal leenstelsel maakt hoger onderwijs elitair, zozeg jij. Maar Samsom, Pechtold,
Sap en Rutte zeggen juist dat het eerlijk is.
“Het is een asociaal leenstelsel. Wat doet het in de praktijk?Het belast inzet voor kennisverwerving nog voor dat deze zelfs maaringezet wordt. Volksverheffing wordt beloond met schuldenopbouw endat noemen ze dan investeren. Echt belachelijk.
Wie van een Pabo komt mag al gaan terugbetalen nog voor zij deeerste dag voor de klas is gekomen met het diploma, dat is derealiteit hiervan. Kennis is niet meer ‘macht’ of ‘inspiratie’,kennis wordt schuld. Jongeren moeten schulden opbouwen als zeervoor kiezen zich te ontplooien, slimmer te worden, meer willenbereiken. Precies het omgekeerde wat alle partijen zeggen dat onsland of de rest van Europa zou moeten doen, toch?
Dat de PvdA verheffing tot elitaire daad uitroep, waar jeschulden voor moet maken als burger, dat vind ik zo erg. Plasterkheeft dan nog van die losse flodders daarbij. Tweede studies enspecialisaties bij medische opleidingen moet de student maarhelemaal zelf betalen. Dat betekent óf verschraling óf dat zij meteen studieschuld van tonnen opgezadeld worden.”
Hoezo toppers belasten?
Samsom zei tijdens het USC-debat dat het sociaal leenstelselprima was, omdat alleen hoge inkomens terug hoeven te betalen.Alumni met een topfunctie konden dat best opbrengen na hun studie,de rest heeft geen probleem.
“Onzin. Sorry hoor, hij levert echt onzin daarover. Zelf bij dehuidige prestatiebeurs is dat al niet waar. Probeer jij maar eenseen kwijtschelding te krijgen van de IB groep (DUO) – afbetaling,zelfs een academicus zijn baan verliest. Elke HBO’er met een matigstartsalaris betaalt vanaf dag één, want die staat meteen ingeboektals “draagkrachtig” om af te
lossen.
Als Samsom nu doet of topinkomens en -functies moetenterugbetalen, dan moet hij eens zien wat de startsalarissen zijnvan gediplomeerden met HBO-V, lerarenopleidingen of politiemensen.Zijn dat volgens hem topinkomens dus? Dat zijn jongeren die nietmeer krijgen dan €23.000 per jaar en die wil hij verplichten hunstudieschuld te verdubbelen. Dat is dan sociaal. Dat zijnnauwelijks middeninkomens.
Vanaf zo’n €17.000 bruto begint het terugbetalen bij DUO nu al.Het maximale bedrag betaalt de afgestudeerde bij een salaris vandertig- á veertigduizend euro. En let even op, het inkomen van departner telt dan wel meteen mee. Bijvoorbeeld twee Pabo-studentendie samenwonen en beide een baan hebben zitten al op €500 in demaand aan verplichte terugbetaling bij de huidige studieschulden.Hoezo toppers alleen belasten?
Wat hij verzwijgt, of niet ziet, is dat deze nieuwe mensen voorde klas of in het ziekenhuis meteen een gat in hun salaris geslagenkrijgen. Het levert nu al een groot huisvestingsprobleem op. Zekunnen geen hogere huren betalen, vallen buiten de sociale sectoren de studieschuld maakt hypotheken onmogelijk. In grote steden kaneen nieuwe juf of verpleger gewoon geen woning meer betalen. Dat isdan sociaal en investeren in talent, bij al die tekorten aan goeienieuwe mensen voor zulke banen. “
Alle agenda’s raken elkaar en hetkennisbeleid
Dat woningmarktpunt doet denken dat de grotehervormingsagenda’s alleen in samenhang bezien kunnen worden.Investeren in kennis en ‘Veerman’ hebben dus direct te maken metdie andere thema’s?
“Na de jaren stilstand raken alle agenda’s van de groteonderwerpen elkaar, allemaal. Wat we moeten doen in dearbeidsmarkt, de woningmarkt, de kennisinvesteringen, Europa, hetraakt allemaal met elkaar verbonden.
Ga maar na: een jongere zou straks met een schuld uit zijnopleiding komen, kan als starter zo geen huis kopen, moet al vroegextra bijleggen vanwege de pensioentekorten, heeft sterk ingekortesociale zekerheidsgrenzen, ga zo maar door. We moeten dehervormingen dus scherp op elkaar afgestemd aanpakken.
Doe je dat niet krijg je dingen als je bij Plasterk ziet. Diewas als minister eerst enorm voor het stapelen, elke scholier moestdiploma’s kunnen opbouwen en niet afgeremd worden. Vervolgens deeden doet hij het omgekeerde: tweede studies onmogelijk maken, schuldopbouwen verplichten met dat leenstelsel. In plaats vandiploma’s stapelen mogen we schulden stapelen als het aan hemligt.”
Rem op innovatie en ondernemerschap
Wat betreft het arbeidsmarktaspect horen wij dat de extrastudieschuld nogal uitwerkt als
risicomijder, ook bij dat woningmarktpunt, bij het verhuizenbijvoorbeeld. Ken jij die signalen ook bij jullie G500 groepen jullie contacten?
“Je merkt dat vooral bij jonge ondernemers. Als die willenstarten dan hebben ze echt een probleem. Zitten ze met zo’n€400-500 per maand aan schuldbetaling dan remt dat meteen wat zekunnen of durven te investeren.
Als je wilt innoveren met een nieuw bedrijfje moet je altijdberekenen hoeveel kosten je daar bij de start over hoeveel tijdkunt opvangen. Je moet erg letten op je ‘burn rate’,zo noemen ze dat. Als drie studenten een bedrijf willenbeginnen en ze hebben vanwege de studieschuld samen een ‘burnrate’ van €1500 per maand, dan kunnen ze niet zo veel. En ookinvesteerders denken dan al snel, ’tsja…’
