Langstudeerboete averechts
Gedragingen van honderduizenden studenten blijken ook nu weerveel complexer en onvoorspelbaarder dan beleidsmakers plegen teveronderstellen. Bij Inholland tekent zich bijvoorbeeld een patroonaf, dat naar de vrees van voorzitter Doekle Terpstra ookelders in het HO realiteit zou kunnen worden. Een dergelijkpatroon heeft nog een effect: OCW gaat erdoor veel minder ontvangenaan boetes dan men denkt.
Lastige afweging
Terpstra deelde enige dagen geleden metScienceGuide al zijn indruk, dat de langstudeerboeteaverechts ging doorwerken bij het type studenten, dat er bij zijnhogeschool door getroffen dreigt te worden. De hbo’ers die al enigevertraging hebben ondervonden, staan voor de lastige afweging of enhoe zij hun studie met succes en op een voor hen betaalbare wijzekunnen afronden. Terpstra zei te merken, dat een veel groter aantaldan voorzien zijn inschrijving nu maar even laat schieten.
Een dergelijk gedragspatroon heeft een reeks aanzienlijkeconsequenties, zeker als Terpstra’s nadere besomming -die voor zijneigen hogeschool al zo’n 2000 studenten zou betreffen- realiteitzou worden en dit patroon voor tienduizenden studenten elderseven zeer zou gaan gelden. Ten eerste gaat het studierendement vanhet hoger onderwijs er fors door achteruit. Immers, een grote groepjongeren gaat zo niet alleen flink vertragen in zijn studie, maardeze ook nog zonder goed gevolg stopzetten.
Ondermijning van opdracht HO
Tweede effect zou daarmee tegelijk zijn, dat de centralebedoeling van het hoger onderwijsbeleid -het talent van zo veelmogelijk jonge mensen naar een hoog niveau van professionele enacademische kwaliteit brengen- door een instrumentering vandatzelfde beleid wordt gedwarsboomd en zelfs beschadigd. Demaatschappelijke opdracht van vooral de hogescholen met eensterk emancipatoire rol wordt erdoor ondermijnd, zostelde Terpstra al in zijn gesprek met ScienceGuide.
Maar er is nog een derde effect en dat raakt vooral OCW en debegroting van dat ministerie. De langstudeerboete heeft altijd alhet karakter van een soort perverse prikkel gekend: het beleid hader als het ware baat bij als er flink wat studenten mislukten en telang over hun studie zouden doen. Grootste gevaar voor dat beleidwas dan een plotselinge ijver en ernst van de studenten dieallemaal vlot en net hun studie afmaken en hun diploma halen.
Tegenvaller bij opbrengst
Het patroon dat vanuit Inholland nu gesignaleerd wordt, is eenvergelijkbare reactie op dat pervers effect. Studenten kunnenhun afronding van de studie ook opschorten of laten voor wat zij isen zo voorkomen, dat zij de boete moeten ophoesten. Wellicht zijner al heel wat studenten die -niet zonder reden- inschatten,dat de boete binnenkort politiek doodverklaard zal zijn en na eenjaar ad acta gelegd zal worden. In zulke gevallen zal de voorzieneopbrengst van de boete gaan tegenvallen voor de begroting van OCW,net als bij een onverwacht versneld af studeren dankzij een veelhoger rendement van HBO en WO.
Die impact op de OCW-begroting raakt meteen de uitvoering vaneen afspraak uit het regeer/gedoogakkoord van herfst 2010, dathalbe Zijlstra moest uitvoeren. Minister De Jager had al opScienceGuide
Zo leiden de uitvoeringsperikelen van de langstudeerboete ertoe,dat over de investeringen in betere kwaliteit en profileringonzekerheid blijft bestaan. De instellingen zien de bui al hangen:hun rendement krijgt een klap die zij in hun eigen begrotingenmoeten zien op te vangen en bovendien moet OCW nog maar zien of hetde extra’s voor betere prestaties kan realiseren.
