Schuld en boete in HO

Nieuws | de redactie

15 augustus 2012 | Niet de langstudeerboete, maar de ware aard van het ‘sociaal leenstelsel’ wordt het politieke strijdthema. CDA ecarteert boete, PvdA stelt dat alleen hoge inkomens studieschuld hoeven af te lossen.

Het eerste lijsttrekkersdebat was op een vol plein voorstuderend Utrecht. De grote verrassing kwam van CDA-voorman Buma:hij viel met de deur in huis en schrapte de langstudeerboete vanZijlstra en het kabinet Rutte-Verhagen. Wat niet werkt en deambitie van jongeren onnodig belast, moet van Buma “gewoonweg.”

Verbluft over draai CDA

De andere partijen leken eerst vooral verbluft en hun verwachteuithalen naar het CDA plotseling kwijt te zijn. Buma’s eis dat ookzij onwerkbare taboe’s zouden willen slopen en het sociaalleenstelsel op de helling zetten, maakte D66-leider Pechtold alsnel argwanend. “Dit wordt een koehandel. Wilt u dat?”

Men kwam snel uit op een gezamenlijke lijn en gezamenlijke wil.De nieuwe Kamer zal meteen na installatie het demissionairekabinet-Rutte dwingen tot een vorm van opschorting van verdereactie en uitvoering bij de langstudeerboete. Vanuit de CvB’sbereikten ScienceGuide al direct onthutste reacties. Watmoet men nu met de studenten die nu dreigen af te haken wegens deboete? En wie krijgt dan de rekening?

Voorkom chaos

Inholland-voorzitter Terpstra zei tegen ScienceGuidenaar aanleiding van zijn eerdere analyse daarom onverbloemd: “Nu dreigter chaos. Studenten gaan zich nog snel uitschrijven om strakszonder boete verder te kunnen, dat soort dingen.” Hij pleit ervoordat al voor 1 september de huidige Kamer helderheid biedt en deconsequenties trekt uit de opstelling van de lijsttrekkers.

Buma’s coup bepaalde heel het debat van de lijsttrekkers inUtrecht. Ook vonden zij rond ‘selectie aan de poort’ opvallend sneleen gezamenlijke positieve lijn. Men wil allemaal ruimeHO-toegankelijkheid, men wil ook zwaar accent op matching.

Maar moet dat verplichtend? Voor elke opleiding? Slob (CU) washier stellig voor, Pechtold en Sap (GL) doken wat weg omdat eenechte matching voor elke student ook inhoudt dat een opleiding’nee’ moet kunnen zeggen. Buma verteld over hoe hij door zwarematching in Cambridge had mogen studeren. “Het grote voordeel wastoen wel dat ik erg duidelijk wist wat mij te wachten stond en datik dit echt wilde.”

Strijd om sociaal leenstelsel

Fel is de strijd losgebarsten over het sociaal leenstelsel. Deverschillen zijn scherp. PvdA-voorman Samsom vindt dit de meesteerlijke manier om geld vrij te maken voor onderwijsinvesteringen.”De student van nu betaalt straks door zijn studieschuld af telossen voor de investering in onderwjis in de jaren na zijndiplomering.” Hij beloofde dat de PvdA die opbrengsten ‘1 op 1’ inhet hoger onderwijs zou steken. Tegelijkertijd onderstreepte hij,dat hij met de studenten van nu ook weer niet zo veel compassiehad. De klappen die vallen in ROC’s en VMBO zetten de jongeren daarveel zwaarder onder druk.

Arie Slob wees er op dat deze plannen de studieschuld van elkestudent fors zouden vergroten. Gemiddeld wordt tenminste verdubbeldmet zo’n €13.000 extra. Samsom vond dat toch sociaal en eerlijk,gelet op de inkomensverhoudingen.

Daar komt nog bij dat volgens hem een alumnus de boete straksniet zo maar moet terugbetalen. Samsom stelde dat “alleen hogeinkomens aangeslagen zullen worden voor die studieschuld.”  Deschuld uit het sociaal leenstelsel is dus eigenlijk een blancocheque, behalve voor wie een topfunctie verwerft. Slob reageerdeonthutst op deze beeldvorming, terwijl Samsom’s geestverwanten opdit punt – Pechtold en Sap –  opvallend stil bleven. Bumastelde dat een dergelijk leenstelsel feitelijk elke studentenopzadelt met schulden. “Het is dus geen langstudeerboete, het iseen studieboete.”

Moet je profilering afdwingen?

Heftig werd ook het debat over de toekomstige financiering vande opleidingen van HBO en WO. Zijlstra’s aanpak viaprestatiebekostiging kende één vurige verdediger, AlexanderPechtold. Hij is er voluit voor om HBO en WO te “dwingen zich echtte profileren. Wij steunen dat. Een deel van hun bekostiging moetje daarvoor inzetten, zodat het ook financieel gevolgen heeft. Diestap steunen wij.” Arie Slob staat daar volstrekt tegenover. Hijziet ‘perverse prikkels’ en strijd met de Grondwet opdoemen, een overdaad aandetailcijfers en voorschriften om prestaties te meten, zo als nu albeklaagd wordt.

Buma wil prestaties wel degelijk laten wegen in het HO-geld.Maar HBO en WO moeten à la het rapport-Veerman vooral hun keuzes enprofiel voor de lange termijn daarbij inbrengen. Daarin investerenacht hij wezenlijk, en zinvoller dan de papieren detailaanpak dieZijlstra is gaan toepassen.

Diederik Samsom is net als Pechtold eigenlijk zeer positief overde aanpak van Zijlstra. Hij wil die inzetten als extra boven opandere instrumenten waar dat nodig is. De studenten komt dan eenbijzondere rol toe. Samsom stelt voor 50% van de extrainvesteringen toe te kennen via de raadpleging van studenten. Hunvisie op wat een uitstekende opleiding is, moet zwaar meetellen.Een peiling onder deelnemers zou de helft van de toedeling vanmiddelen moeten sturen.