‘Sociaal lenen wél sociaal’
De verpersoonlijking van de jongerenpolitiek, Sywert van Liendenvan de G500, spreekt zich geregeld uit als vijand van het sociaalleenstelsel. Zo ook weer onlangs in een
Bekijk het principe
Maar zo ongefundeerd als de beschuldigingen aan het adres van dePartij van de Arbeid zijn (aan wie we de prestatiebeurs metaanvullende beurs voor minvermogenden danken – het mag wel weereens gezegd worden) zo ongefundeerd zijn de argumenten van Sywerttegen het sociaal leenstelsel.
Sywert maakt zich zorgen met communistisch klinkende termen.”Volksverheffing wordt beloond met schuldenopbouw”, zegt hij. Netals: “Kennis is niet meer ‘macht’ of ‘inspiratie’, kennis wordtschuld”. Dit vanwege de mogelijke schuld variërend van grofweg 4500tot 12500, afhankelijk van de verhouding thuis- en uitwonend, dieeen student vanwege het sociaal leenstelsel oploopt. Hoe retorischsterk deze uitspraken ook mogen klinken, ze hebben een lege inhoud,als men het principe van het sociaal leenstelsel goed bekijkt.
Laat ik vooropstellen dat de afkeer van Sywert tegen het sociaalleenstelsel, tevens een afkeer is van de kernwaarde waar de PvdAvoor staat. Namelijk: eerlijk delen. De kosten van een studie wordtgrotendeels door belastinggeld betaald, op een relatief klein deelcollegegeld na. De postbode betaalt dus mee aan de opleiding vaniedere student. Daar is natuurlijk helemaal niets mis mee.
Postbode en arts
Maar in het huidige systeem betaalt de postbode ook mee aan hetstudieonderhoud van bijvoorbeeld een arts of advocaat, via deprestatiebeurs die na hun opleiding een gift wordt. Dat, terwijldie arts en advocaat vele malen meer geld zullen verdienen dan diepostbode. Het sociaal leenstelsel vraagt nu juist aan dezeadvocaten en artsen om, wanneer ze goed verdienen, wat van hunstudieonderhoud terug te betalen.
Want dat is nou eerlijk delen. Een ‘veelverdiener’ profiteertvan de investeringen die de samenleving tijdens diens studietijd inhem heeft gestoken. Wanneer iemand draagkrachtig genoeg is, is hetniet meer dan redelijk om te vragen iets van die investeringenterug te geven, zodat ook de volgende generatie naar schoolkan.
Sywert betaalt liever niets terug van die investering. Het lijkter bijna op alsof in zijn utopie de volgende generatie het maarzelf uit dient te zoeken. Want vooral in deze tijd van economischecrisis en megabezuinigingen is een roep op eerlijk delen legitiem.Ik wil niet zover gaan Sywerts voorstelling egoïstisch te noemen,maar in het huidige onderwijssysteem, dat gebaseerd is op eensolidair systeem, is het voor mij onbegrijpelijk waarom de sterksteschouders niet wat extra van hun inkomen teruggeven voor devolgende generatie.
Angst oproepen
Het mooie aan het sociaal leenstelsel is namelijk ook: raaktdeze arts werkeloos, of studeert men voor een opleiding waar nietveel inkomen aan verbonden is, dan is dat geen probleem. Dankzijhet sociaal leenstelsel hoeft men dan minder of zelfs niets van destudieonderhoud terug te betalen. Na 15 jaar wordt sowieso derestschuld kwijtgescholden. Kortom: levert je studie geld op, danbetaal je mee in de kansen voor een volgende generatie om hetzelfde te bereiken.
In plaats van een pleidooi voor eerlijk delen, roept Sywertliever angst op, namelijk dat studenten duivelse bedragen moetenafbetalen van een schamel salaris. “Met het sociaal leenstelselroept de PvdA verheffing uit tot elitaire daad”, zegt hij. Dezeangst is onterecht. Het is begrijpelijk dat door het bewind van hetrechtse kabinet de term ‘sociaal’ nogal is gedegradeerd. Nu Sywertonder andere lid is van de Partij van de Arbeid, zou hij echter alsgeen ander moeten weten dat de PvdA wel weet wat sociaal is.
Regels van nieuw spel
Zoals gezegd wil de PvdA uitsluitend dat studenten hun geleendegeld moeten terugbetalen, wanneer zij daartoe financieel in staatzijn. Dat dit met het huidige systeem niet altijd correct gebeurt,geeft hij terecht weer. Maar met het opdoemen van dergelijkeangsten maakt Sywert een denkfout. Hij vergelijkt een toekomstigsysteem met de fouten in de huidige situatie. Appels met perendus.
De regels van het huidige spel veranderen namelijk drastisch metde regels van het nieuwe spel, tenminste wel als het aan de Partijvan de Arbeid ligt. De zwakten in het huidige systeem, waarbijstudenten met een niet-zo-hoog salaris hun (zelf veroorzaakte)studieschuld met forse bedragen moeten aflossen, zijn juist redenente meer om het sociaal leenstelsel daadwerkelijks sociaal te maken.Het feit, kortom, dat het huidige systeem zwakheden kent, is nietalleen geen reden om een toekomstig systeem af te kraken, maarjuist een pleidooi om te pleiten voor een nieuw systeem.
Zo heeft Sywert gelijk dat in het huidige systeem studenten meteen studieschuld problemen kunnen ondervinden als starters op dewoningmarkt, zelfs al levert de studieschuld geen registratie bijhet BKR op. Ook dit is een aspect dat in het huidige systeemweggepoetst moet worden. Via een governancecode, in het uiterstegeval via wetgeving, kan er enerzijds worden afgesproken dat bankenniet meer vragen naar een studieschuld en anderzijds dat deaflossing van de studieschuld afgestemd is op dergelijke vastelasten die een woning met zich meebrengen.
Niet plotsklaps
En Sywert hoeft ook niet bang te zijn dat het sociaalleenstelsel plotsklaps wordt ingevoerd, waarbij het tienduizendenstudenten abrupt overvalt. Dat gebeurde wel bij delangstudeerboete, een idee van het CDA. De PvdA is voorgeleidelijke invoering, zodat elke student weet waar hij of zij aantoe is.
Nu Sywert er weer aan herinnerd is, dat de PvdA een leenstelselvoorstaat dat daadwerkelijk sociaal is, moet hij zijn mening maareens herzien. De kracht van het sociaal leenstelsel hangt volledigsamen met de goede uitwerking ervan. Daar heeft Sywert gelijk in.Maar laat dat sociale aspect maar aan de PvdA over.
Stijn Haanschoten, student Nederlands recht, lid CMRhogeschool Inholland
