De 3 Excellenten van Frans van Vught

Nieuws | de redactie

26 september 2012 | HAN, Hanze en UU blijken excellent in hun profileringsplannen. Waarom? Wat is hun geheim? Wat kan uw universiteit en hogeschool daar van leren? Hoe wordt een voortreffelijk plan ook een excellente realiteit? Ligt de sleutel bij de 'glocalized university’?

Bij de beoordeling van de plannen voor de prestatieafspraken terwille van profilering en differentiatie in het hoger onderwijssprongen er drie instellingen uit. Zeer hoge waardering gaf deReview Commissie onder leiding van Frans van Vught in het WO aan deUniversiteit Utrecht – die 19 van de 20 te behalen punten bereikte- en in het HBO aan de Hanze hogeschool Groningen en de HAN, diebeide 18 van de 20 behaalden. Wat is hun geheim en wat kunnen deanderen in WO en HBO daar van leren?

Drie centrale punten van onderscheid

In de beoordelingen door Van Vught c.s. komen de volgendecentrale punten naar voren waarin deze drie zich nadrukkelijkpositief onderscheiden.

De UU blijkt over de hele linie van haar planvorming enuitwerkingen de wezenlijke aspecten op het hoogste niveau te hebbendoordacht en ingevuld. Daarbij valt op, dat zij niet alleenaangeeft zwaartepunten, focusgebieden en prioriteiten aan tebrengen, maar daarbij ook nadrukkelijk keuzes maakt en concreetdoorvoert. Ook waar dit soms ‘pijn doet’ in het aanbod vanopleidingen en onderzoeksactiviteiten.

De HAN blijkt bij haar keuzes te varen op een zeerscherpe afstemming op de vraag en de ontwikkeling van de relevanteomgeving van de hogeschool. Men stuurt daarbij op die punten waarmen het beste kan inspelen op wat bijvoorbeeld uit het MKB en ooktopsectoren naar voren komt als kansen en behoeften.

De Hanze blijkt bij haar sterke punten en de teontwikkelen Centres of Expertise een overtuigende aansluiting tevinden bij zowel de Grand Challenges voor onderzoek van de EU, detopsectoren, als de zwaartepunten die voor de ontwikkeling van hetonderwijs en de economie in Noord Nederland de nadruk hebbengekregen.

Verscheidenheid van sterke kenmerken

Naast deze centrale punten van de drie excellenten zijn deopvallend sterke elementen in hun plannen en aanpak devolgende.

De UU scoort zeer hoog met haar opzet ten aanzienvan de valorisatie van academische kennis en onderzoeksresultaten.De voortgang van haar onderwijsvernieuwingen in het UtrechtsOnderwijsmodel 3.0 bouwt voort op een succesvolle aanpak die zijnwaarde al bewees. De alliantie met de TU/e en het UMCU versterktbovendien in de daarin gemaakte strategische keuzes de kansen vooreen belangrijke rol bij Horizon 2020 en de Grand Challenges en bijhet inspelen op de topsectoren.

De HAN kan met haar voorzet en aanpak voortbouwenop een gedegen trackrecord van succesvol vernieuwen, de hogeschool”start niet vanaf nul” met haar plannen en realisatie daarvan.Opmerkelijk is dat men de beide componenten van de hogeschool – diein Arnhem en die in Nijmegen –  een duidelijk eigen profielweet te geven, de ene bèta-technisch, de andere meer gamma gericht.De speerpunten van de profilering en zwaartepuntvorming gaandaarbij dwars door de organisatorische eenheden heen en zorgen zovoor een krachtig beleid dat heel de organisatie betreft.

De Hanze zet in op een Noordelijke samenwerkingvan zowel HBO als WO instellingen die met elkaar een flexibelaanbod van opleidingen voor werkenden en LLL ontwikkelen. Met deROC’s en bedrijven samen zet men bovendien in op betere aansluitingmbo-hbo en de ontplooiing van Ad-opleidingen. In heel hetopleidingsaanbod wordt het accent op ondernemerschap een centraalaspect, waarvoor gestreefd wordt naar een bijzonder kenmerk in deaccreditatie door de NVAO.

Zes gezamenlijke punten van excellentie

Bij het analyseren van de drie plannen en hunbeoordelingen door Van Vught zijn er zes sterke kenmerken vanexcellentie die de opzet en aanpak van deze drie instellingengemeen blijken te hebben. Andere universiteiten en hogescholenhebben daar ook elementen van, maar meestal niet zo doelgericht enveelal zo sterk niet in hun samenhang. Deze zes kenmerkenzijn:

1] Er is sprake van een sterk en overtuigendtrack record van bewezen vermogen tot hetmaken van keuzes en het consistent doorvoeren en realiseren vanvernieuwingen in dat verband.

2] De instellingen hebben eenduidelijk profiel. Dat houdt vooral indat men de eigen sterke punten – en de zwakke – echt kent, opgrond van feiten en analyses. En men stuurt ook op die kennisdaarvan ten behoeve van het versterken van de eigenexcellentiegebieden.  

3] De nadruk ligt met kracht op het streven elkestudent op haar en zijn juiste plek tekrijgen. Dit doen de instellingen vooral ook samen met anderen inMBO, HBO en WO. De UU ook met de HU bijvoorbeeld, de Hanze metHBO-collega’s en de RUG, als ook het MBO. Daarbij is ook sprake vaneen accentuering van het bieden van een brede vorming, academischen professioneel, aan alle studenten in de eerste jaren van hunstudie.

4] Men moedigt in deze vorming het ontwikkelenvan ondernemerschap aan. Dit gebeurt waarmogelijk met partners uit de omgeving van de instelling, in hetbedrijfsleven – bij het HBO vooral – en metvalorisatie-partners bij de UU.

5] De instellingenzijn opvallend realistisch en somszelfs vrij terughoudend met het verkondigen van forse voornemensten aanzien van de ontwikkeling van het studierendement en deterugdringing van de uitval. Het accent ligt op haalbare stappenvooruit of afremmen van minder gunstige trends. De aanpak wordtgekenmerkt door een stevige inzet op matching enbegeleidingsactiviteiten.

6] Men onderscheidt zich door een creatieveaanpak van ‘glocalization’. Deverbindingen met de Grand Challenges in Horizon 2020 en die met hetMasterplan Bèta-Techniek en andere onderdelen van de topsectorenzijn sterk, maar evenzeer geldt dit voor de verbinding met deeigen, veelal regionale omgeving van de instelling. Men is énglobal/Europees in zijn ambitie én sterk in het samengaan metbedrijven en andere maatschappelijke partners in de streek, stad enomgeving waar men zijn profiel feitelijk moet waarmaken.