De ScienceGuide Top 10 2012
Meer dan ooit is de impact van Europa en de dynamische werelddaarbuiten cruciaal voor de Nederlandse kennissector. DeBraziliaanse presidente en een bèta-onderzoekster uit de oude DDRzijn cruciaal. Het CPB rekent voor dat internationale studenten onsland rijk maken en Zijlstra keert zich meteen af van hetsemi-xenofobe discours.
2012 is ook het Alan Turing jaar. Het Higgs Jaar. Het MajoranaJaar. Ongekende vooruitgang en inspiratie in het doorgronden van dediepste raadselen van ons universum worden ons geschonken. DeeScience-revolutie laat zowel de laagjes kleur onder de verf van’Het Lam Gods’ van de gebroeders Van Eyck uit 1431 zien, alsanderebig datagedreven integraties van alfa, bèta en gammavernuft.
Kennisnatie Nederland wacht intussen af, ongeduldig, geïrriteerdzelfs. HBO en WO moesten profielen kiezen voor geld. Maar depolitici die het eisten, kozen zelf zelden en moesten zich nu weerzien te laten kiezen op 12 september. Gaat deze kennisnatie nu weereens serieus geregeerd worden, na een soort stilstand sinds eind2009? “We worden bestuurd, maar niet geleid,” zei een flamboyanteprofessor die zijn titel wederrechtelijk bleek te gebruikenooit.
De ScienceGuide Top 10 van 2012 biedt iets van dehoop achter dat ongeduld. Hulde aan de inspiratoren die ons namenen vooral hun doordachte overwegingen doorgaven.
1.) Mario Monti
Een Italiaanse hoogleraar op leeftijd zat de prestigieuzeBocconi Universiteit voor. Hoezo stoppen met werken als zestiger?President Napolitano en met hem de hele top van cultuur,bedrijfsleven, diplomatie, RK-kerk, regiobesturen én de Kanzlerinsmeekten deze professor vervolgens: “Maak een eind aan ‘bungabunga’en regeer!”
Geen man uit de kennissector heeft in 2012 zo onverwacht en zokrachtig invloed uitgeoefend in crisistijd. Elk Europees land wilwel een Mario Monti die niet talmt, maar regeert. Binnen een halfjaar was hij de enige die het perfect ingespeelde duo Merkel-VanRompuy tegenspel kon geven. Ook omdat hij op hen lijkt: saai,gedegen, prudent, onspectaculair, intellectueel briljant,cultureel breed geverseerd, radicaal-midden, anti-retorisch enslim, gruwelijk slim. “Hij en ook Draghi zijn echt een paarnummertjes groter dan de politici hier”, zegt een econoom uit hetEuropese circuit.
Saneren? Het werd door Monti opgepakt en meteen gebeurde het ookserieus. Maar ook groei aanjagen, nieuw vertrouwen bieden zette hijop de agenda. Investeren in kennis, slimme groei, perspectief vanjongeren. In 2013 krijgt Italië verkiezingen. De professor-premierwil geen kandidaat zijn. Wedden dat Monti dan Van Rompuy opvolgt inBrussel? ‘Auguri, professore!’
2.) Jan Anthonie Bruijn
Het HBO had hem nodig voor een streng rapport, om debranche-reputatie te redden. Verhagen, Zijlstra, Van Bijsterveldthadden hem nodig voor de AWT. Rutte sowieso elke dag zowat. Zijnpatiënten meer dan ooit, hopend op het beste nieuws over hun tumor.De wereldwijde studenten van NEWS raadplegen hem ook, de HogeschoolLeiden, de Onderwijsraad, wie niet eigenlijk? “Hij deed ook deevaluatiecommissie van de WRR,” tipt eenkenner ScienceGuide.
De nieuwe AWT-voorzitter is een Zwitsers zakmes. Voor elkeeventualiteit zit er een haakje of een snijvlak in dat innoodgevallen kan redden of allerlei vastzittende apparaten openwrikken. Op het Nationaal Hoger Onderwijs congres eindnovember zal hij daar nog eens een staaltje van laten zien alskeynote spreker, vermoedelijk.
Stel, Nederland zoekt zijn eigen Mario Monti…… Stel, Beatrixdenkt op de ochtend van 13 september: ‘Lieve hemel, wat nu?’ Danzou zij professor Bruijn bij het LUMC kunnen bellen. Hij heeft vastnog wel een gaatje die dag. De schallende lach van premierRutte hoeft de Majesteit in elk geval niet te missen. PartijgenootJan Anthonie Bruijn schatert namelijk net zo hard en net zovaak.
3.) Tanja Jadnanansing
Pizza. Zou Meneer Sahtoe in Paramaribo, haar leermeester, ooitgedacht hebben dat niet zijn ‘overheerlijke samosa’s onder demangoboom” maar Italiaanse fastfood het geheim van demeteoorachtige carrière van zijn lieveling in de klas zouworden?
Het PvdA-Kamerlid schopt het binnen anderhalf jaar van ongereptebackbencher naar de top van de lijst. “In de PvdA the woman towatch” zegt een kenner daarom. Haar eigenzinnig profiel sloegaan. Wars van de zure, introverte bestuurstoon en stijl van haarmilieu. Bereidheid tot leren, opzuigen als een spons. Bereidheidtot blunderen en dat toe te geven. Luisterend oor, warm hart,scherpe ellebogen.
Jadnanansing bewoog haar fractie op het HO-terrein uit deschaduw van de SP, vooral ten aanzien van HBO-zaken. Makkelijkepraat over schaalvergroting en andere BON-boemannen liet zij snelvaren. Het accent werd gelegd op trots op de professie, meerdurven, studiesucces, leraarschap als roeping, Echo, Sirius,inspiratie en positivisme. En pizza, veel pizza met debat, metstudenten die haar wisten te voeden. Uit hun kring waren deaanbevelingen voor deze Top 10 dan ook vurig.
Wordt Tanja Jadnanansing binnenkort minister van OCW? Hetobligate Haagse patroon begon al snel te zingn. Het zal nietgebeuren. Haar droom is een andere: ‘the next Oprah’. Laat Tante Esmaar oppassen, Tanja is in aantocht.
4.) Leo Kouwenhoven
Geef toe, ook u had nog nooit van de Italiaan Ettore Majoranagehoord, het in 1938 spoorloos verdwenen fysica-genie. Maar dat 1maart voortaan Kouwenhoven-Dag zal zijn, was in het voorjaar van2012 meteen duidelijk. De wereld van de wetenschap gonsde over dienaam uit Holland en zijn Majorana-deeltje.
Met zijn team jeugdige Delftse ‘majoranajagers’ vond LeoKouwenhoven het onmogelijk voorspelde deeltje, haalde de cover vanScience, een bezoek aan het Torentje en eeuwige roem. DeCERN-collega’s konden om hun eer te redden toen nog maar één dingdoen: Higgs vinden. Wat Kouwenhoven kon voor een bedrag vanongeveer €1 miljoen, deden zij à raison van vele miljarden. Op deDag van de Excellentie in Delft vertelde een van zijnmajoranajagers een genietend publiek hoe de onderzoeker ook alsdocent zijn studenten naar grote hoogten wist te brengen tijdensdie jacht op hun deeltje.
Toen Van Rompuy en Olli Rehn ook nog aanmaanden dat Nederlandmeer fundamenteel onderzoek moest financieren en minder babbelenover ‘topsectoren’, werd Kouwenhovens triomf compleet. Alleserieuze politieke partijen pasten gauw hun programma’s aan, zebleken de boodschap ineens te begrijpen.
5.) Doekle Terpstra
“En het lukt hem ook nog.” Dat is wat alle HBO-bobo’s achter dehand zeggen tegen ScienceGuide over de KNSB-voorzitter diebij Inholland moest klunen en wakken ontwijken, tempo makend overdun ijs.
Desastreus dreigende aanmeldingscijfers wist Terpstra te keren.Nieuwste kwaliteitsmetingen leverden een groot compliment van deNVAO op voor het inhoudelijk recuperatievermogen van Inholland. Depersonele sanering kostte 500 banen, maar iedereen kreeg een nieuweplek.
De nieuwe strategie van de hogeschool staat intussen in desteigers. De Educatieve Alliantie gaat een nieuwe ‘LerarenAcademie’ in Amsterdam opleveren, die elke grote stad wel zouwillen hebben. Inholland wordt nota bene trendsetter in plaats vanstakker. “Zo heeft Terpstra in zijn huidige functie misschien nogwel meer invloed dan in zijn rol als voorzitter van de HBO-Raad,”zegt een HO-analyticus. Een huzarenstukje, kortom.
6.) Karl Dittrich
De ‘slager die zijn eigen vlees keurt’ werd de voorzitter vanhet productschap van het slagersvakbedrijf. Dittrich is helemaalterug. Zijn NVAO verovert met gezag het Europeeskwaliteitsdiscours, zijn keurmerkenaanpak neemt Brussel in zijnlaatste jaar als voorman van de kwaliteitskeurmeesters gewoonover.
De HBO-raad wilde hem uiteindelijk niet als nieuwe voorzittervanwege ‘een te academische uitstraling’. Bij de VSNU was menwijzer. Dittrichs benoeming werd met open doekjes en applausbegroet, niet in het minst door de op hem zeer gesteldestudentenleiders.
Zijn impliciete ‘inaugurele
7.) Ron Bormans
Wordt hij de Yvonne van Rooy van het HBO? Het lijkt er op, wantBormans is een vaste waarde in deze Top 10 geworden, door scherpevisie, doordachte nuance en tomeloze ambitie.
Zijn HAN maakte hij een topmerk, dat ook in Duitsland eenreputatie won als plek voor ambitieuze jongeren om te gaanstuderen. Zo werd na een reeks van jaren toch onvermijdelijk dathij een stap moest zetten naar een gedurfde vervolgfunctie. DeHBO-raad liet hem terzijde staan. Inholland koos voor continuïteitin de reddingsoperatie.
Rotterdam sloeg toe, geen woorden, maar daden. Na de era-Tuytelmoest deze hogeschool ook wel met een evenwaardige opvolger komen.En daarvan waren er niet zo veel, op Ron Bormans na.
8.) Anka Mulder
In de USA staat zij in de lijst 100 meest creatieve mensen terwereld. Hoeveel CvB-secretarissen kunnen dat zeggen? De Delftsebestuurder en onderwijsdirecteur is de voorzitter van hetconsortium van honderden universiteiten wereldwijd, die ‘cuttingedge’ onderwijsvernieuwing uitproberen en waar maken.
Met ‘Open Courseware’ gooien zij samen de beste curricula openvoor elke student en LevenLangLeerder op aarde en jagen elkaar daarkwalitatief mee op. Met deze revolutie veroveren zij de wereld vankennis en kunde. “Open Education is dé doorbraak van de komendejaren,” beseffen kenners inmiddels en wijzen op haar roldaarin.
In Nederland is alleen de OU echt wakker op dit gebied. Deerfenis van Theo Bovens en Fred Mulder is dat. VSNU, HBO-raad,topsectoren, hoe lang slaapt u nog? Het HO in India, Brazilië,Indonesië, de USA en Neelie Kroes snappen het. Die zijnklaarwakker…..
9.) Peter Wennink
Het onspectaculaire Veldhoven is de thuisbasis van chipmakerASML, waar 3.500 researchers werken aan nieuwe manieren om chipssneller, zuiniger en goedkoper te maken. Heel de wereld wilinstappen. Recent Intel, TSMC en Samsung . CFO Peter Wennink is danook bezig ASML’s positie als wereldleider te garanderen.
Klanten krijgen de kans mee te investeren in de nieuwe generatiechiptechnologie en tegelijk aandelen te kopen zodat zemeeprofiteren van de resultaten van de door hen gefinancierdeR&D. Zo legden zij €1,38 miljard voor R&D op tafel,goed voor nog eens 1.200 onderzoekbanen tot 2020. (In perspectiefgezet: de totale private R&D in Nederland was € 4,7 miljard(0,86 % BBP) in 2009.)
Die gedachte van klanten als mededragers van je visie en durf enopbrengsten, zou dat niet wat zijn voor heel het HO en dekennissector? “Als de komende jaren Nederland opeens weer gaatstijgen in de ranglijstjes, weet u vast dankzij wie dat komt: PeterWennink,” meldt een kenner vanuit Londen.
10.) Dilma Roussef
Wat doet een opkomend land met tientallen miljoenen arme mensenin sloppenwijken als het enorme olie- en gasvelden ontdekt?Brazilië laat zien wat wijs beleid is. Bij wet is vastgelegd dattenminste 15% van de honderden miljarden inkomsten in de komendedecennia gereserveerd wordt voor kennisinvesteringen. PresidentRoussef zet in op talent, talent en nog eens talent en dat met demeest onorthodoxe middelen.
Niet alleen stimuleert zij een massale expansie van ‘openeducation’ via online leren op alle niveaus. Om het hoogste talenttot bloei te brengen stuurt zij honderdduizenden Braziliaansestudenten naar het buitenland. Persoonlijk bezoekt zij leiders alsMerkel en Cameron om te vragen of hun universiteiten nog plekkunnen vrijmaken voor vele duizenden gretige jongeren, zolang ineigen land de capaciteit van het HO fysiek en logistiek niet evensnel kan groeien als de leergierigheid van de massa.
Omdat haar land ‘booming’ is, rekent zij er op dat 95% van dattalent terugkomt om ‘the Brazilian dream’ zelf mee vorm te geven.Slimme kennisnaties tekenen meteen in op zo’n Dilma Roussefvoorstel: er is geen betere manier om strategisch verknoopt teraken met de volgende generatie talent en leiders in dit enormekennis- en olieland van de toekomst.
Nederland doet een beetje mee, mondjesmaat uiteraard. ‘Pennyfoolish and pound foolish’ tegelijk. Máxima bezoekt Roussefbinnenkort met onder meer een onderwijsdelegatie. Hopelijk dat dezeLatina’s samen een beetje een inhaaloperatie in gang kunnenzetten.
