Doorbraak voor optimaal bestralen
Onderzoekers van Maastro Clinic en van de afdeling Klinische Genetica van het Maastricht UMC+ zijn erin geslaagd zo’n moleculair rekenmodel te ontwikkelen. Dit helpt bepalen in welke mate longkankerpatiënten bijwerkingen zullen krijgen van radiotherapie. Deze ontdekking is belangrijk voor het optimaliseren van de stralingsdosis waarmee kankerpatiënten worden behandeld.
Optimale dosis voor maximaal effect
Momenteel is het nog zo dat alle patiënten een lage, veilige stralingsdosis krijgen. Dat heeft te maken met potentiële bijwerkingen van de radiotherapie. Bij 10% van de patiënten treden namelijk ernstige bijwerkingen op. Dit heeft geleid tot de huidige praktijk om te starten met een lage, veilige stralingsdosis, wat als consequentie heeft dat de meerderheid van de patiënten niet de meest effectieve anti-tumorale dosis krijgt.
Het is dus van het grootste belang de patiënten met de grootste kans op bijwerkingen vooraf te identificeren, zodat per patiënt de optimale (maximale) stralingsdosis kan worden gegeven. De huidige beschikbare tests zijn hiervoor onvoldoende betrouwbaar.
DNA in energiecentrale van cel
Onderzoekers van de afdeling Klinische Genetica van het Maastricht UMC+ en van Maastro Clinic hebben onderzocht in hoeverre verschillen in het DNA-materiaal van de mitochondriën, de energiecentrales van de cel, een rol spelen bij de bijwerkingen van radiotherapie. Zulk DNA kan eenvoudig worden geïsoleerd uit bloed of speeksel. In een eerste studie is bij 170 patiënten met longkanker een verband aangetoond tussen min of meer schadelijke genetische varianten en de stralingsgevoeligheid.
Om het cumulatieve effect van deze varianten te bepalen zijn specifieke rekenmodellen ontwikkeld, en deze blijken een hoge voorspellende waarde te hebben. Dat betekent in de praktijk dat aan de hand van het DNA van de mitochondriën de optimale stralingsdosis per patiënt kan worden berekend. Met recht: een behandeling op maat heten.
Volgende doorbraak in aantocht
Het berekenen van de optimale stralingsdosis kan ook nuttig zijn bij het selecteren van patiënten voor protonentherapie. Maastricht is een van de kandidaten die in de race zijn om die protonentherapie in Nederland in een speciaal centrum te gaan aanbieden. Hoewel er weinig grootschalige vergelijkende studies bestaan, is er veel experimenteel bewijs dat protonen voor betere resultaten zorgen bij de behandeling van bepaalde soorten kanker.
Het onderzoek naar het bepalen van de optimale stralingsdosis heeft een kwart miljoen euro subsidie gekregen van het Netherlands Genomic Initiative, met als doel deze vinding te valideren in een grotere patiëntenpopulatie en te valoriseren. Momenteel wordt er gewerkt aan de oprichting van een spin-off-bedrijf om ervoor te zorgen dat de vinding beschikbaar komt. NGI heeft de oprichting van een bedrijf als voorwaarde gesteld voor het verkrijgen van de subsidie.
