Fikse meevaller langstudeerboete
Het Herfstakkoord van VVD en PvdA is een mirakel. Een nietbestaande coalitie lost onmogelijk genoemde vraagstukken op zonderprecieze afspraken uit een nog niet opgeschreven regeerakkoord endit via een begroting van demissionaire ministers uit een verdwenencoalitie die geen parlementaire meerderheid had. Dat delangstudeerboete hierin oploste, is dan ook niet zo vreemdmeer.
Cijfers op drijfzand
Toch is het zinvol nog even de feiten onder ogen te zien. Eengrote Kamermeerderheid wilde invoering van de boete voorkomen. Halfaugustus was die wil nog volop aanwezig, behalve bij de CU, PVV enSGP. En bij staatssecretaris Zijlstra (VVD).
Hij beweerde met grote stelligheid en veel emotie dat wat deKamer wenste onmogelijk was. De kosten bedroegen zo’n €400 miljoenen hij moest trouwens daar bovenop nog €350 miljoen ophoestenvanwege het Kunduz-akkoord. Bovendien was het juridisch entechnisch onverantwoord en eigenlijk onbehoorlijk, want je hoordede wet uit te voeren als de Staten Generaal die had aangenomen.
De
Gehate boete smelt weg
Een Kameroverleg om tot oplossing te komen was niettemin gedoemdtoen de VVD op de valreep haar medewerking daaraan opzegde en SP enPvdA liever via de omslachtige route van een initiatiefwet schonehanden politiek verkozen te voeren.
Zijlstra kreeg daarmee gedaan dat de door Rutte als ‘gehateboete’ beschimpte maatregel van diens demissionaire eerste kabinetonverwijld werd doorgezet. Het kon niet anders, zei de bewindsman,want de Kamer bood hem immers geen dekking à €400 miljoenstructureel, nog los van die onhaalbare en onverantwoordeterugwerkende kracht.
Het Herfstakkoord doet nu wat – meer seizoensgebonden -eigenlijk alleen een Lenteakkoord zou kunnen: alle problemen alssneeuw voor de zon doen wegsmelten. Het grote structurele gat van€400 miljoen blijkt niet bestaan te hebben.
De informateurs Kamp en Bos schrijven de Kamer, dat in 2013 eenen ander €263 miljoen kost. Dat is bovendien inclusief de teruggavevan de betaalde boetes door de studenten gedurende 2012. Want ditfinancieel onoverkomelijke obstakel blijkt nu moeiteloos in hetbegrotingsjaar daarop ingeboekt te kunnen worden.
In de jaren daarna is voor €220 mln (2014) en €230 mln (2015e.v.) als dekking ingeboekt. Weinig meer dan de helft van het gatdat Zijlstra de Kamer verontwaardigd voorrekende half augustus.
Het alsnog terugdraaien van de invoering van de langstudeerboeteblijkt evenmin een reden tot zorg of impedimenten. Het is nu weinigmeer dan een technische kwestie waaraan met HBO-raad en VSNU vloteen mouw gepast wordt. En onhaalbaar complex en duur? Dat valt mee,achteraf.
De extra kosten die het zou vergen, becijferen Kamp en Bos alshet schamele bedrag van €1 mln aan uitvoeringsuitgaven bij DUO. Destudent krijgt ten onrechte betaalde boetes netjes teruggestort.Hoezo ‘we voeren in dit land de wet uit als de Staten Generaal dieheeft aangenomen’?
Wat is waarheid?
Staatsrechtelijk is deze situatie opmerkelijk en pikant.Zijlstra heeft de Kamer half augustus cijfers en juridischeargumenten geleverd die nu min of meer fictief blijken te zijngeweest. Deze zijn op Prinsjesdag nog eens gepresenteerd bij deTroonredestukken. De informateurs op gezag van de fractieleidersRutte en Samsom blijken nu heel andere cijfers en uitvoeringsmodite hanteren.
Pontius Pilatus zei het al: “Wat is waarheid?” Is er sprake vaneen verbluffend snel voortschrijdend inzicht bij hen, een inzichtdat echter wel de kwaliteit van de informatie van Rutte-I al nakorte tijd ernstig in gebreke stelt? Is er half augustus sprakegeweest van broddelwerk op OCW naar de Kamer vanwege decampagnestress? Is er sprake geweest van misleiding van de Kamer,gelet op de rekensommen die anderen toen wel al – en veel correcter- konden bieden?
