Geen leenstelsel graag, maar wat wel?

“We kunnen wel praten over een sociaal leenstelsel, maar hoedoen we dat als we niet eens weten wat dat sociaal preciesinhoudt?” Ron Bormans, voorzitter van de Hogeschool Rotterdam isscherp tijdens het lagerhuisdebat dat de HBO-raad organiseert ompolitiek, onderwijsbestuurders en studenten bij elkaar te brengenen in discussie te laten gaan over de komende onderwijsplannen.

Dat een sociaal leenstelsel niet de weg is die de politiek moetbewandelen, daar zijn de meeste mensen, veelal studenten enonderwijsbestuurders het over eens. De oplopende schuldenlast en deafname van de toegankelijkheid van het onderwijs, juist in het HBOeen probleem, worden daarbij als voornaamste redenen genoemd.

Dat de uitgenodigde politici wegens de laatste stemmingen in deKamer onverhoopt niet aanwezig kunnen zijn bij het debat is daaromextra jammer. Op ScienceGuide had D66-Kamerlid Paul van Meenen al een voorzet gegeven over hetleenstelsel.  “Wij willen dat het geld dat er is ten goedekomt aan de kwaliteit van het onderwijs. Door de basisbeurs om tezetten in een lening komt geld vrij om dat te doen.”

Wat is toegankelijk hoger onderwijs?

In Sociëteit de Witte in Den Haag waren studenten enonderwijsbestuurders het er over eens, dat áls er geld bijstudenten zou worden weggehaald, dit ook echt zou terugvloeien inhet onderwijs. Of dit dan louter naar kwaliteit zou moeten gaan, ofook een investering moest zijn in de toegankelijkheid van hetonderwijs, bleek nog wel voor enige verdeeldheid te zorgen.

Hoewel men het er over eens was dat studenten studiebeurzenmoesten blijven ontvangen, verschilden met name Ron Bormans enInholland-voorzitter Doekle Terpstra van mening over hoe dit geldverdeeld moest worden. Bormans stelde dat om de toegankelijkheid tewaarborgen juist de studenten uit families met lagere inkomensextra steun verdienden, terwijl de definitie van Terpstra vooralgehele toegankelijkheid juist een gelijke verdeling van beurzenvoor alle gezinnen inhield.

In de discussie die de komende tijd gevoerd zal worden over hetinvoeren van een sociaal leenstelsel zal ook het punt van de lagereinkomens zeker op tafel komen. Hoewel CU-onderwijswoordvoerderCarola Schouten helaas verhinderd was bij het HBO-discours wildezij tegenover ScienceGuide wel laten weten deleenstelselplannen “onbegrijpelijk en onverantwoord te vinden.”

Schouten: bètastudies in het nauw

“Met name bètastudies waar de animo al lager is worden hier dedupe van,” stelde Schouten voorafgaan aan het HBO-discours. “Als jede cijfers ziet die ook de HBO-raad al liet zien, dan is zo’nmaatregel niet te begrijpen. De rekening komt zo echt bij destudenten te liggen.”

Een student die nominaal studeert krijgt met het verdwijnen vande basisbeurs te maken met een schuld van dertienduizend euro, maarvooral bij de zwaardere studies voorziet Schouten problemen. Eenmening die door de studenten op het HBO-discours gedeeld werd.

“Kijk naar bètatechnische opleidingen. We hebben daar al moeiteom studenten voor te werven. Dat wordt er op deze manier nietmakkelijker op.”

De voorstanders van het sociaal leenstelsel benadrukken datde opbrengsten van de maatregel nodig zijn om te investeren in dekwaliteit van het hoger onderwijs.

“Het is natuurlijk maar de vraag of dat ook echt gebeurt.”

Jullie waren voorstander van de inmiddels teruggedraaidelangstudeerboete. Het sociaal leenstelsel is daar eigenlijktegenover komen te staan. Zien jullie nog een alternatief?

“Wij vonden de langstudeerboete an sich te verdedigen, maar daarmoest dan wel het overeind blijven van de basisbeurs tegenoverstaan. Dat die nu afgeschaft wordt is niet onze keuze. Toen demasterbeurs werd afgeschaft hebben wij al een amendement ingediendom meerjarige masters nog wel een jaar beurs te geven om zo metname de bèta’s te ontzien.

Met het wegvallen van de volledige basisbeurs valt dus ook datweg. Er wordt dus nu eigenlijk in de verkeerde volgordegeredeneerd. Ze willen eerst de basisbeurs afschaffen en gaan daneens kijken naar mogelijke uitzonderingen. Dat klopt niet.”

Is er een andere manier om te zorgen dat die middelen die erzijn op een goede manier in het hoger onderwijs teinvesteren?

“Je moet er altijd voor zorgen dat er voldoende middelen voorhet onderwijs voor handen zijn. Colleges van bestuur berekenen datbezuinigingen ook maatschappelijk nadelen oplevert. Als datgebeurt, moet je je toch achter de oren gaan krabben.

In de formatiefase is het een politieke keuze waar je geld voorvrij maakt. Het lijkt mij niet meer dan verstandig dat je daarinvoldoende geld reserveert voor het hoger onderwijs.”

In zijn slotwoord aan het einde van het HBO-discours schaardeook HBO-raad voorzitter Thom de Graaf zich achter deze visie op hethoger onderwijs. Juist in het HBO met een duidelijk emancipatoiretaak is korten op kwaliteit en toegankelijkheidonwenselijk.