Hoe sociaal is leenstelsel?
In zijn interview met ScienceGuide vlak voor deverkiezingen waarschuwde de G500-aanvoerder al voor de denkfoutendie hij in zo’n leenstelsel ziet verscholen: “Wie van een Pabo komtmag al gaan terugbetalen nog voor zij de eerste dag voor de klas isgekomen met het diploma, dat is de realiteit hiervan. Kennis isniet meer ‘macht’ of ‘inspiratie’, kennis wordt schuld.”
“Jongeren moeten schulden opbouwen als ze ervoor kiezen zich teontplooien, slimmer te worden, meer willen bereiken. Precies hetomgekeerde wat alle partijen zeggen dat ons land of de rest vanEuropa zou moeten doen, toch?”
“Dat de PvdA verheffing tot elitaire daad uitroept, waar jeschulden voor moet maken als burger, dat vind ik zo erg. Plasterkheeft dan nog van die losse flodders daarbij. Tweede studies enspecialisaties bij medische opleidingen moet de student maarhelemaal zelf betalen. Dat betekent óf verschraling óf dat zij meteen studieschuld van tonnen opgezadeld worden.”
Van Liendens betoog is nu de nieuwe coalitie overeenstemminglijkt te hebben bereikt over de invoering op korte termijn van zo´nleenstelsel opnieuw zeer actueel. De kern van zijn bezwarenvertolkt hij als volgt.
Onzin. Sorry hoor.
Samsom zei dat het sociaal leenstelsel prima was, omdatalleen hoge inkomens terug hoeven te betalen. Alumni met eentopfunctie konden dat best opbrengen na hun studie, de rest heeftgeen probleem.
“Onzin. Sorry hoor, hij levert echt onzin daarover. Zelf bij dehuidige prestatiebeurs is dat al niet waar. Probeer jij maar eenseen kwijtschelding te krijgen van de IB groep (DUO) – afbetaling,zelfs een academicus zijn baan verliest. Elke HBO’er met een matigstartsalaris betaalt vanaf dag één, want die staat meteen ingeboektals “draagkrachtig” om af te
lossen.
Als Samsom nu doet of topinkomens en -functies moetenterugbetalen, dan moet hij eens zien wat de startsalarissen zijnvan gediplomeerden met HBO-V, lerarenopleidingen of politiemensen.Zijn dat volgens hem topinkomens dus? Dat zijn jongeren die nietmeer krijgen dan €23.000 per jaar en die wil hij verplichten hunstudieschuld te verdubbelen. Dat is dan sociaal. Dat zijnnauwelijks middeninkomens.
Vanaf zo’n €17.000 bruto begint het terugbetalen bij DUO nu al.Het maximale bedrag betaalt de afgestudeerde bij een salaris vandertig- á veertigduizend euro. En let even op, het inkomen van departner telt dan wel meteen mee. Bijvoorbeeld twee Pabo-studentendie samenwonen en beide een baan hebben zitten al op €500 in demaand aan verplichte terugbetaling bij de huidige studieschulden.Hoezo toppers alleen belasten?
Wat hij verzwijgt, of niet ziet, is dat deze nieuwe mensen voorde klas of in het ziekenhuis meteen een gat in hun salaris geslagenkrijgen. Het levert nu al een groot huisvestingsprobleem op. Zekunnen geen hogere huren betalen, vallen buiten de sociale sectoren de studieschuld maakt hypotheken onmogelijk. In grote steden kaneen nieuwe juf of verpleger gewoon geen woning meer betalen. Dat isdan sociaal en investeren in talent, bij al die tekorten aan goeienieuwe mensen voor zulke banen. “
Alle agenda’s raken elkaar en hetkennisbeleid
Dat woningmarktpunt doet denken dat de grotehervormingsagenda’s alleen in samenhang bezien kunnen worden.Investeren in kennis en ‘Veerman’ hebben dus direct te maken metdie andere thema’s?
“Na de jaren stilstand raken alle agenda’s van de groteonderwerpen elkaar, allemaal. Wat we moeten doen in dearbeidsmarkt, de woningmarkt, de kennisinvesteringen, Europa, hetraakt allemaal met elkaar verbonden.
Ga maar na: een jongere zou straks met een schuld uit zijnopleiding komen, kan als starter zo geen huis kopen, moet al vroegextra bijleggen vanwege de pensioentekorten, heeft sterk ingekortesociale zekerheidsgrenzen, ga zo maar door. We moeten dehervormingen dus scherp op elkaar afgestemd aanpakken.
Doe je dat niet krijg je dingen als je bij Plasterk ziet. Diewas als minister eerst enorm voor het stapelen, elke scholier moestdiploma’s kunnen opbouwen en niet afgeremd worden. Vervolgens deeden doet hij het omgekeerde: tweede studies onmogelijk maken, schuldopbouwen verplichten met dat leenstelsel. In plaats vandiploma’s stapelen mogen we schulden stapelen als het aan hemligt.”
Rem op innovatie en ondernemerschap
Wat betreft het arbeidsmarktaspect horen wij dat de extrastudieschuld nogal uitwerkt als
risicomijder, ook bij dat woningmarktpunt, bij het verhuizenbijvoorbeeld. Ken jij die signalen ook bij jullie G500 groepen jullie contacten?
“Je merkt dat vooral bij jonge ondernemers. Als die willenstarten dan hebben ze echt een probleem. Zitten ze met zo’n€400-500 per maand aan schuldbetaling dan remt dat meteen wat zekunnen of durven te investeren.
Als je wilt innoveren met een nieuw bedrijfje moet je altijdberekenen hoeveel kosten je daar bij de start over hoeveel tijdkunt opvangen. Je moet erg letten op je ‘burn rate’,zo noemen ze dat. Als drie studenten een bedrijfwillen beginnen en ze hebben vanwege de studieschuld sameneen ‘burn rate’ van €1500 per maand, dan kunnenze niet zo veel. En ook investeerders denken dan al snel,’tsja…’
