Traag inzicht in risico derivaten
“Is het rapport van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over de derivatenpositie per instelling klaar – zeker nu ook Zadkine, een instelling met derivaten in zeer zwaar weer zit – en kunt u dit aan de Kamer doen toekomen?” Die vraag van Pieter Omtzigt (CDA) aan de regering geeft aan, dat de druk toeneemt naar mate meer signalen door komen. Hij had het kabinet al eerder verzocht om een volledig overzicht van derivatenposities en de betrokken risico’s.
Waakzaam voor tegenpartijrisico
Dit raakt een reeks van ministeries, omdat allerlei publieke en semipublieke organen en instellingen met hun financiering ook in derivaten zijn gedoken. Dat gaat van waterzuiveringsbedrijven tot gemeentelijke instellingen, Groningen Seaport en universiteiten als de VU.
Omtzigt wilde een helder overzicht, omdat risico’s voor de openbare financiën in kaart moesten komen, aangezien uiteindelijk de belastingbetaler daar voor aangesproken zou kunnen worden. Dit is te meer relevant geworden als risico toen naar buiten kwam dat zowel de bankensector als De Nederlandsche Bank zelf waakzaam moesten zijn “ten aanzien van de blootstelling aan tegenpartijrisico’s.”
Een dergelijk overzicht blijken de departementen maar moeilijk te kunnen produceren, gelet op de vertraging van de informatieverstrekking aan de Kamer, die Omtzigt vaststelt. Hij heeft de regering daarom nu ten derde male gemaand tot helderheid.
Breed gespreid
In het bijzonder wil hij – gelet op de signalen vanuit verschillende HO-instellingen en nu ook vanwege zorgen rond de ROC’s – de gegevens ten aanzien van de risico’s bij onderwijsinstellingen van OCW ontvangen. De noodzaak om hier klaarheid over te krijgen is gelegen in de ondoorzichtigheid van de risico’s die voor de publieke financiering van onder meer instellingen in het HBO en WO ermee verbonden kunnen zijn.
Zoals Omtzigt dit zelf toelichtte: “De organisaties die aanzienlijke risico’s kennen zijn breed gespreid. Een kennisinstelling als de Vrije Universiteit en een slibverwerkingsbedrijf als dat in Noord Brabant zijn ook constructies aangegaan die buitengewoon veel verlies opleveren. De consequenties hiervan zijn groot en komen op veel verschillende terreinen terecht.”
“Ik heb zelf in de Kamer bijvoorbeeld het thema aangekaart dat pensioenfondsen, bij de stand van dit voorjaar, ongeveer €44 miljard winst gemaakt hadden op rentederivaten. Waarom? Zij hebben zich ingedekt tegen een lage rente. Maar dat betekent dat ergens anders verlies zit. Dat kan in Nederland zitten, maar ook elders. Ook bij banken, als zij hun eigen positie niet hebben afgedekt. Je kunt dan vanuit het publieke belang alleen maar hopen dat derivaten gebruikt zijn door partijen die wisten wat ze deden. Partijen die zich adequaat indekten.”
