Kleuteronderwijs te schools
“Montessori had daar zo’n mooie anekdote voor,” illustreert Sieneke Goorhuis-Brouwer de problemen in het onderwijs voor de jongsten. “Een oppas zit met een kind in de zandbak. Het kind is zand in een emmer aan het scheppen, maar de oppas wil naar huis. Ze denkt het kind te helpen door de emmer vol te scheppen. In plaats daarvan begint het kind te brullen. Het ging dus niet om de volle emmer, maar om de handeling.”
Leerproces jong kind is anders
Product staat voorop in plaats van proces, en dat is volgens de twee lectoren van Stenden op dit moment het probleem in het kleuteronderwijs. Vanuit de Amerikaanse ‘no child left behind’-gedachte is ook in Nederland het idee gegroeid dat kinderen op steeds jongere leeftijd gestructureerd taalonderwijs moeten krijgen. Volgens beide lectoren wordt daarbij voorbij gegaan aan het leerproces van het jonge kind.
“Het is te schools,” zegt Oenema-Mostert. “Je kunt in groep één van de basisschool niet al zoveel structuur aanbrengen; dat is een te nauw keurslijf voor kinderen van die leeftijd.” Tot een jaar of zes kunnen kinderen niet de lesmethoden bevatten die hen dan op dit moment al wel worden voorgeschoteld.
Jonge kinderen leren aan de omgeving en nog niet of minder in het platte vlak. “Door alleen de taal er uit te pakken bijt het beleid zichzelf in de staart. Door al op zo jonge leeftijd op taal te focussen en te toetsen laat je die achterstandskinderen juist bungelen. In het onderwijs heerst de gedachte dat als je veel toetst, je er veel uitkrijgt, maar dat is juist in het kleuteronderwijs niet waar.”
Kleuteronderwijs is procrustesbed
“De bedoelingen zijn goed, we zijn het eens dat de lat omhoog kan, maar de methode klopt niet. Het is een soort procrustesbed, te korte kinderen worden uitgerekt en de te lange worden afgezaagd.” Opbrengstgericht werken is het toverwoord, terwijl dat niet werkt in het kleuteronderwijs. Eén van de dingen die de twee lectoren daarom willen onderzoeken is hoe dit in andere Europese landen is geregeld.
“In Vlaanderen hebben ze gewoon een vierjarige opleiding kleuteronderwijs, we zouden ons hier ook kunnen afvragen of je niet meer moet specialiseren,” vertelt Herma Korfage, als Academic Dean van de School of Education bij Stenden verantwoordelijk voor het nieuwe lectoraat. “Docenten moeten naar dat soort landen en opleidingen toe om te leren van de best practices.”
Uiteindelijk is het zaak om de nieuwe generatie studenten in het onderwijs klaar te maken voor deze vorm van onderwijs. “Het politieke beeld moet ook gekanteld, dat doen we ook door met de betrokkenen in gesprek te gaan,” zegt Oenema-Mostert, “maar het gaat er ook om dat we met die nieuwe kennis, nieuwe kleuterleerkrachten afleveren die van binnenuit kinderen begrijpen en kunnen observeren hoe het leerproces werkt.”
Anticiperen op het kind
De academische pabo’s vormen volgens Goorhuis-Brouwer en Oenema-Mostert ook een goede voedingsbodem voor dergelijke studenten en dat mkeren zij ook in hun samenwerking met de academische pabo van Stenden, NHL, Hanzehogeschool en de RUG. “Wij vermoeden dat deze groep studenten beter in staat is om vanuit een helikopter view te anticiperen op wat een kind nodig heeft. Als zodanig is dat het niveau waarop je nieuwe docenten wilt hebben.”
De cijfers vanuit de academische pabo zijn dan ook bemoedigend. Het grootste deel van de huidige derdejaars studenten in Groningen kiest er voor zich te richten op de onderbouw. “Dat is ook niet zo verrassend,” meent Goorhuis-Brouwer. “Deze groep studenten heeft ontdekt dat dat een veel creatiever beroep is. In de bovenbouw gaat alles volgens het boekje, terwijl je in de onderbouw veel meer zelf moet bedenken.”
Sieneke Goorhuis-Brouwer en Ineke Oenema-Mostert spreken op 16 november de Inaugurele Rede voor het lectoraat Early Childhood uit. De uitnodiging vindt u hier
