Nieuwe deal VVD-PvdA?
Halbe Zijlstra zal zijn overstap van HO/SF-beleid naar de stoel van fractieleider anders voorgesteld hebben. Mark Rutte deed dit hem voor: hij moest na succes op HO/SF eerst verkiezingsverlies in 2006 slikken en toen de megalomanie overleven van zijn nummer 2, Rita Verdonk. Het is haar achtergebleven aanhang binnen de VVD die nu Zijlstra en Rutte dwars zit over het akkoord met de PvdA: Oplaat, Wiegel, Paradijs, Sinke en dergelijke.
PvdA moet compensatie krijgen van Rutte
De bereidheid van de PvdA om te zwichten voor de ‘Telegraaf’- en ‘Verdonk’-vleugels van de liberalen zal niet gratis verworven worden. De fiscalisering van de nivellering zal niet volstaan als uitruil. De PvdA zal van Rutte compensatie verlangen op een voor haar cruciaal en pijnlijk dossier, te zijner tijd rond de WW bijvoorbeeld. En wellicht nu al vast als bewijs van goede wil op een schijnbaar mineur puntje.
Zo’n puntje ligt er, in de portefeuille die Halbe Zijlstra onaf achterliet voor PvdA-minister Bussemaker. Zowel naar de inhoud als naar het prestige binnen de coalitie dus een ideaal element om de PvdA hier nu mee tegemoet te komen, als bewijs van vertrouwen in het vervolg.
Bij de behandeling van het concept-regeerakkoord in de PvdA- en VVD-fracties is men zo overhaast te werk gegaan op maandag 29 oktober dat een uiterst pijnlijk SF-punt daarin nauwelijks werd opgemerkt. De PvdA werd geacht Zijlstra’s ‘Studeren is investeren’ wetsvoorstel uit de gedoogcoalitie met huid en haar te slikken. Dit passeerde in alle haast en onachtzaamheid even vlot als de zorgpremie, met vergelijkbare buikpijn achteraf.
Wreed schrappen
Immers, de PvdA was oorspronkelijk faliekant tegen wat Zijlstra wilde. Vooral het schrappen van de hardheidsclausule werd als asociaal en wreed herkend. Dit dwingt studenten met onmogelijke thuissituaties een ouderlijke bijdrage op te vragen of dan maar liever af te zien van een studie. Omdat OCW-DUO deze zorg voor enkele honderden studenten te veel werk achtte, wordt deze regeling van CDA-minister Deetman bij de invoering van zijn WSF nu geschrapt.
“Jongeren die mishandeld zijn door hun ouders, worden nu nog eens extra gestraft, zodat de overheid doelmatiger kan werken,” zei LSVb-voorzitter Sander Breur al direct, toen Zijlstra dit plan naar buiten bracht. OCW erkende dit de facto: “Ook was deze regeling er voor kinderen waarvan de ouders onvindbaar zijn.” In dat geval moet bijvoorbeeld gedacht worden aan jongeren waarvan een of beide ouders in het criminele circuit of verslavingssituaties zijn verzeild. De uitvoerende organisatie bleek dit maar lastig te vinden: “Het aantal gevallen dat een beroep op deze regeling doet is omvangrijk geworden en de regeling is ingewikkeld uitvoerbaar, omdat de bewijsvoering omvangrijk is.”
Deze ingreep mag PvdA-minister Bussemaker de komende tijd verrichten om de Rijksdienst-bezuinigingen van VVD-minister Blok in te vullen. Hier is ‘niet-studeren investeren’, maar dan in de taak van een andere bewindsman dan OCW.
Bij de lijst overhaaste aspecten uit het regeerakkoord staat dit punt bij de PvdA-fractie hoog genoteerd. Financieel stelt de opbrengst weinig voor, zij verdwijnt de facto in de omzetting naar het leenstelsel van informateur Wouter Bos. In het reduceren wederzijds van nodeloze pijn en ideologische overdaad is een stilzwijgende uitruil op dit punt voor de hand liggend.
Erfstukken van Zijlstra
Aangezien Bussemaker nog enkele andere erfstukken van Zijlstra moet oplossen, zal de nieuwe minister zulke lijken uit de kast zo snel mogelijk willen ecarteren. Het tamelijk vernietigende advies van de Raad van State op de nieuwe, extra ‘controlewet’ voor HBO en WO moet zij ook nog elegant zien te verwerken in de aanstaande behandeling daarvan.
De VVD zal weinig kabaal kunnen en willen maken. De minister zal enige ruimte mogen claimen als zij na een ‘escape’ voor de zorgpremie-perikelen op zulke punten de voor haar PvdA en het HO-veld nauwelijks verteerbare liberale voorzetten stilzwijgend terzijde zal schuiven.
