Kabinet blijft stoer
De oppositie in de Tweede Kamer ging met de bewindslieden van OCW verder waar de fractieleiders in de Eerste Kamer tegen de premier waren gebleven. Als zij geen openheid en bereidheid tot bijstelling lieten merken, dan zou het er niet best uit zien voor het draagvlak voor hun belangrijkste plannen. Daarbij staat het leenstelsel ter vervanging van de SF-beurzen bovenaan de agenda.
Jet Deetman?
Minister Bussemaker gaf niettemin geen krimp, of deed in elk geval een sterke poging die indruk te wekken. Zij waarschuwde voor verkeerde en sombere suggesties over de werking van de studieleningen, want die zouden jongeren alleen maar weerhouden te gaan studeren in financieel sombere tijden. Bovendien was zij zo net na het sluiten van een regeerakkoord niet van zins daar nu al op in te gaan leveren, zo liet zij blijken.
Deze ‘Deetmanniaanse stoerheid’ van de minister heeft heel goede gronden. Zou zij in het eerste grote debat over haar begroting al lieverkoekjes zijn gaan bakken, dan was het voor alle betrokkenen meteen onhelder waar zij met die koers uiteindelijk zou belanden. In korte termijn zou zij het gevaar lopen de greep op haar eigen beleidsagenda kwijt te raken.
Daarbij komt dat nu de opmaat aangeven voor mogelijke concessies nog een risico in zich draagt. De minister weet helemaal nog niet hoe het leenstelsel van PvdA en VVD er uit komt te zien. De tekst in het regeerakkoord is even algemeen als omvattend en niet alleen de uiteindelijke opbrengst en de bestemming daarvan zijn nog behoorlijk vaag. Alle partijen die ooit voor een leenstelsel waren, hadden daar allerlei aanzienlijk afwijkende invullingen voor bedacht.
Scenario en opties op komst
Zou Bussemaker de oppositie en Senaatsfracties dus nu reeds botjes toewerpen, loopt zij het gevaar dat haar uiteindelijke plan daar nu al door beschadigd zou raken, bijvoorbeeld om dat de toegevingen het uiteindelijke kostenplaatje ernstig in gevaar zouden brengen. En dus koos de minister een andere route. Zij stelt zich nu stoer op, maar gaat wel begin 2013 de beide Kamers uit hun ten zien te lokken.
Een finaal wetsvoorstel voor een leenstelsel – hoe dat er ook uit zou zien – komt niet eerder dan de zomer of Prinsjesdag van 2013. Dan moet het ook meteen up tempo behandeld worden, omdat anders een invoering per 1-9-2014 onmogelijk wordt. Daarom komt Bussemaker in januari met een beleidsbrief en daarin kan zij de Kamer een scenario en opties, desnoods zelfs een keuzemenu, voorleggen. Vooral de partijen met sympathie voor een leenstelsel zullen dan hun kaarten op tafel moeten leggen. Met name D66 en GroenLinks.
Optimaal meedenken
Maar ook het CDA moet dan kiezen. Wil het in de hoek van SP en PVV van de ‘Fundamentalopposition’ verkeren, of wil het zijn sterke positie in de Senaat benutten voor een zinvolle oplossing? Bussemaker en de VVD zullen Buma er de komende tijd wel aan herinneren, dat hij in de Catshuisonderhandelingen met VVD en PVV bereid was tot een invoering van een leenstelsel, waarbij de opbrengst geïnvesteerd zou worden in de kennissector.
Voor de hoger onderwijs koepels en de studentenbonden breken hiermee boeiende tijden aan. zij kunnen informeel hun invloed nu maximaal maken door actief mee te denken over de beleidsbrief van de minister. Dat document kunnen zij voorzien van een aantrekkelijk draagvlak, als de nu zo stoere Bussemaker in zulke sonderende gesprekken een behendige mate van flexibiliteit blijkt te willen vertonen. Kortom, het gaat nu echt beginnen.
