Na zes eeuwen iets anders
‘Het idee om hoorcolleges te verplaatsen naar het internet, kon deze maand rekenen op een storm van reacties. Professor Derksen stelde: “Studenten worden steeds meer gepamperd met ‘’competentiegericht onderwijs’’ en ‘’leerdoelen’’. Voor de intellectuele traditie en het scherpe denken is dit desastreus. Geef studenten de vrijheid om hun eigen interesse na te jagen. Colleges kunnen het internet op.’’ Ook Lodewijk Berkhout pakte dit thema op ScienceGuide op.
Verplaatsen van hoorcolleges?
Deze kritiek is met wat creativiteit te verbinden met de discussie over de versterking van het studiesucces. Want studenten moeten sneller en beter studeren, maar de vraag is hoe. Wat daagt studenten écht meer uit? Waardoor gaan studenten écht beter presteren? En hoe waarborg je het academisch karakter van je universiteit? Niet in het verplaatsen, maar in het afschaffen van hoorcolleges zou het antwoord op deze vragen besloten moeten liggen.
In de zoektocht naar studiesucces wordt veel geëxperimenteerd met compensatie regelingen en verplichte nominale studievoortgang in de propedeuse. Uit recente cijfers blijkt echter dat de maatregelen aan de Erasmus Universiteit nog niet hebben geleid tot een significante toename in zelfstudietijd.
Is het zo verbazend., dat er geen grote veranderingen in zelfstudietijd zichtbaar zijn? Zo blijkt uit onderzoek van EenVandaag dat studenten niet denken de discipline te kunnen opbrengen om online colleges te volgen. Het invoeren van meer regels en maatregelen voor het gebruik van de studietijd per student zou dan een logische vervolgstap zijn. Maar dat is niet de oplossing.
Heilzame werking
Gesterkt door de onlangs afgesloten prestatieafspraken staren universiteiten zich blind op herstructureringen en dat soort onderwijsmaatregelen. Men wil geloven in de heilzame werking van deze maatregelen om bijvoorbeeld discipline af te dwingen. Het gevolg is een verschoolsing van de universiteit door een sterke focus op competenties, leerdoelen en rendement.
Nog meer van zulke maatregelen bovenop het dikke pakket dat er al ligt, zal geen zoden aan de dijk zetten. Wat dan wel? Een oplossing voor dit diepgaande probleem moet minstens net zo diepgaand zijn.
De kern is dat het bij veel studenten ontbreekt aan wilskracht en zelfbeheersing. De vraag is hoe je dit triggeret en traint… Dat kan door studenten niet meer te pamperen, maar op hun eigen benen te leren staan, zoals waar ook professor Derksen voor pleit. Studenten zullen zelf initiatief moeten nemen om zich de stof eigen te maken. Ze moeten op ontdekkingstocht, door de universiteit gefaciliteerd.
Efficiënt en effectief
Dit kan bijvoorbeeld door het ordelijk aanbieden van online filmpjes die fundamentele theorieën en methoden uitleggen. Deze methode is zeer efficiënt. De filmpjes verouderen niet, waardoor het onderwijs een geheugen krijgt. Dit genereert zeeën aan tijd. Docenten raken minder belast met het geven van ‘basaal’ onderwijs, waardoor ruimte voor begeleiding en persoonlijk contact mogelijk wordt.
Het werkcollege dient daarbij als centraal moment voor vragen en discussie, het hoorcollege als introductie. Naast efficiënt is zo’n oplossing ook effectief. De student zal meer verantwoordelijkheid moeten nemen, zal onafhankelijker moeten opereren en ondervindt de noodzaak van reflectie op het eigen leerproces.
Elke student zal zelf richting en gestalte moeten geven aan zijn zoektocht in de stof. In het begin heus niet altijd eenvoudig, maar op den duur dubbel en dwars de moeite waard. Na zes eeuwen hoorcolleges is het wel eens tijd voor iets anders. Het is tijd voor een revolutie in het onderwijs.’
Casper Hügel is lid van de Centrale studentenraad TU Delft voor ORAS
