Salarisdebat HO weinig diepgaand

Nieuws | de redactie
3 januari 2013 | De wet op de beperking van topinkomens in hoger onderwijs en andere sectoren is een feit. Maar hoe doordacht zijn de argumenten daarvoor uitgediept? Teun J. Dekker (UM) komt met een nogal ontnuchterende internationale politieke vergelijking. Vaak wordt “aangenomen dat iets ‘toch logisch’ of ‘toch vanzelfsprekend’ is.”

Dekkers Maastrichtse onderzoeksteam vergeleek het beloningsdebat in zeventien Europese, Aziatische en Amerikaanse democratieën, waaronder Nederland. De onderzoekers bestudeerden Kamerstukken, krantenartikelen, partijprogramma’s en rapporten van denktanks en adviescommissies. Daaruit distilleerden ze zeven argumenten die overal in de discussie opduiken. Zij analyseerden die aan de hand van filosofische argumentatietechnieken en empirisch onderzoek. Uit de analyse blijkt dat deze argumenten vooral zijn gebaseerd op veronderstellingen.

In het debat over topinkomens in de publieke sector in ons land laten politici zich vooral leiden door veronderstellingen, zo komt Dekker tot de slotsom uit het onderzoek. In zijn nieuwe boek op basis daarvan pleit hij voor een rationeler debat op basis van goed onderbouwde argumenten. Dat helpt politici bij het nemen van verantwoorde besluiten die goed zijn uit te leggen aan de kiezer.

Mensen dicht bij het volk?

Een veelgebruikt argument is dat gematigde beloning gemotiveerde mensen zou aantrekken, die betrokken zijn bij de publieke zaak en ‘dichter bij het volk’ staan. Hun interessante, mooie werk en de goede arbeidsvoorwaarden zouden een lager salaris compenseren. Zij hoeven daarom ook niet zoveel te verdienen als hun collega’s in het bedrijfsleven.

“Als we stellen dat dit interessante, mooie werk lagere salariëring compenseert, moet bestuurswerk in het bedrijfsleven wel vreselijk zijn, gezien de hoge salarissen daar,” merkt Dekker op. “Je kunt je ook afvragen of hogere salariëring niet juist de kwaliteit van de publieke sector bevordert. Om die reden worden publieke bestuurders in bijvoorbeeld Singapore marktconform betaald.”

Ook het argument dat lagere lonen de kloof met het publiek verkleinen, snijdt volgens hem geen hout. “De kans bestaat dat je juist mensen uit de vermogende elite aantrekt omdat zij zich een beperkter salaris kunnen veroorloven. En dat wil men met dit argument juist voorkomen.”

Toch logisch

In het politieke debat worden deze argumenten volgens Dekker nauwelijks onderbouwd of kritisch bekeken. In plaats daarvan wordt meestal aangenomen dat iets ‘toch logisch’ of  ‘toch vanzelfsprekend’ is. Zo is een terugkerend argument in onder andere Nederland dat publieke bestuurders niet te veel mogen verdienen omdat zij ‘toch’ van ons belastinggeld worden betaald. Dit impliceert volgens Dekker dat de beloning van deze mensen zo laag mogelijk zou moeten zijn.

“Maar voor veel andere overheidstaken speelt dat belastinggeld-argument minder een rol: de verbouwing van het Rijksmuseum, of de nieuwe Hanzelijn hadden vast ook goedkoper gekund, al was het resultaat dan minder mooi geworden. De vraag is dus waarom de beloning van bestuurders dan altijd wél zo laag mogelijk zou moeten zijn.”

“Eerst praten, dan stemmen”

Ook in de Kamerstukken over de nieuwe wet op de normering van publieke topinkomens signaleerde Dekker veel van zulke niet-onderbouwde redeneringen. Zijn onderzoek is actueel omdat conform deze wet nu ook het beloningsbeleid voor alle werknemers in deze sector wordt aangescherpt.

“Mijn onderzoek levert geen pasklare oplossing voor het voeren van deze discussie. Hopelijk geeft het wel een aanzet tot verheldering van dit emotionele debat en tilt het dat naar een hoger, meer filosofisch niveau. Politici kunnen betere, meer doordachte keuzes maken in hun besluitvorming, als zij zich kritisch afvragen op basis van welke argumenten zij iets vinden en zich bewust worden van de argumenten die aan mogelijke oplossingen ten grondslag liggen. De functie van democratie is: eerst praten, dan stemmen. Dat praten heeft volgens mij alleen zin als je samen oplossingen zoekt op basis van redelijke argumenten. Alleen dan kom je tot goed afgewogen besluiten.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK