Wereldtop onderwijs in Amsterdam

De Summit is in het leven geroepen door Barack Obama samen met zijn onderwijsminister Arne Duncan. Zij hebben dit gedaan, om wereldwijd de discussie aan te gaan tussen overheden en onderwijsorganisaties over de vraag hoe de kwaliteit van docenten verbeterd kan worden. Wat werkt en waarom? Wie kan waar best practices overdragen aan anderen? 

De Summits zijn bedoeld voor ministers, vakbondsleiders en ervaren docenten uit hoogontwikkelde landen, of landen die zich op onderwijsgebied snel aan het ontwikkelen zijn. Het is voor het eerst dat deze Summit buiten Amerika plaatsvindt. De organisatie is in handen van het ministerie van OCW, in samenwerking met de OECD en Education International. 

Kennisdeling aanjagen

Het doel van ook deze derde editie van de Summit is om te leren van elkaars expertise, maar ook om er achter te komen wat wel en niet werkt om excellente docenten op te leiden. Met deze kennisdeling willen de betrokken landen een internationaal hoogontwikkeld docentencorps gaan kweken, dat echt klaar is voor de uitdagingen van de eenentwintigste eeuw. Door de globalisering en de snelle technologische veranderingen zijn goede docenten van het grootste belang, om studenten voor te bereiden op verantwoordelijk burgerschap en de hoogontwikkelde arbeidsmarkt. 

Voor de Summit die in maart in Amsterdam wordt gehouden, zijn 30 landen uitgenodigd die sterk presteren op het gebied van onderwijs, zoals dat blijkt uit de analyses van de OECD. Daarbij zijn vijf landen uitgenodigd die zich in hun kennis- en onderwijsbeleid snel aan het ontwikkelen zijn.

De Amsterdamse Summit zal in het teken staan van onderwijskwaliteit en docentbeoordelingen en heeft dan ook als titel: Teacher quality, including specifically the issues of professional standards and teacher appraisal. Aan het begin van deze Summit zal er allereerst worden gereflecteerd wat in de verschillende landen de stand van zaken is, naar aanleiding van de lessen die men getrokken heeft uit de bijeenkomst in New York in 2012. 

Kwaliteit van de docentschap 

Er zijn dit jaar drie centrale thema’s. Allereerst: Hoe wordt kwaliteit van het docentschap gedefinieerd door de politiek, het onderwijs en de samenleving? Welke normen worden daarbij gesteld en door wie? Het tweede deelthema is hoe de kwaliteit van de docent gemeten wordt en welke systemen daarvoor succesvol blijken te zijn. Het derde hoofdthema is de vraag hoe de evaluaties kunnen bijdragen aan de verbeteringen van het onderwijs. Daarbij komt ook de vraag op tafel: wat hebben zelf docenten aan deze manier van evalueren? 

Aan de hand van concrete ervaringen en initiatieven vanuit verschillende voorbeeldlanden zullen alle thema’s behandeld worden door de internationale delegaties. Aan het eind van de tweedaagse Summit komt naar aanleiding daarvan een slotverklaring van Education International en de OESO. 

Lessen uit de Amerikaanse summits 

De eerste summit, die in 2011 georganiseerd was, had als thema:  Building a High-Quality Teaching Profession.  Deze Summit was onderverdeeld in vier subthema’s : Docentenwerving, professionele ontwikkelingen en ondersteuning van docenten, docentevaluatie en honorering en als laatste betrokkenheid van docenten bij onderwijsvernieuwingen. Aan het eind van deze Summit is er een verslag opgesteld met een samenvatting van de bediscussieerde onderwerpen en internationale kennisuitwisseling. De daarin vastgelegde conclusies kunt u hier lezen. 

Voortbordurend op deze eerste editie was het thema in 2012: Teaching and leadership for the twenty-first century. Deze tweede Summit richtte zich op drie deelthema’s: De juiste docent op de juiste plek. De benodigde vaardigheden voor het docentschap in de eenentwintigste eeuw. En het ontwikkelen van de best gekwalificeerde schoolleiders. 

De slotconclusie was dat de docent van de eenentwintigste eeuw vaardigheden moest bezitten die aansluiten bij een globaliserende wereld. Zoals kritisch en cross-cultureel denken en politieke en maatschappelijke betrokkenheid. Om dit voor elkaar te krijgen, is het van het grootste belang dat docenten veel inventiever en creatiever worden.

Obama’s onderwijsminister Arne Duncan besloot de Summit van 2012 met de boodschap dat ook Amerika zelf aangemoedigd en uitgedaagd werd door de voorbeelden van andere  landen: “We are challenged but encouraged by the examples  from around the world that it is possible to turn a dysfunctional system around”. Ook voor deze editie van de Summit is er een verslag opgesteld met een samenvatting van de bediscussieerde onderwerpen en internationale kennisuitwisseling. De daarin vastgelegde conclusies kunt u hier lezen.

De bepalende factor

Walter Dresscher,  die als voorzitter van de Algemene onderwijsbond in de Nederlandse delegatie zat van de vorige twee Summits, is enthousiast over wat hij in New York meegemaakt heeft: “Wat bij die eerste twee Summits pregnant naar voren kwam, is dat de docent de bepalende factor is voor goed onderwijs. Het is dus niet zoals vaak in het verleden werd gedacht dat het onderwijssysteem als systeem doorslaggevend is. De docent moet inspirerend zijn en toegerust met de juiste vaardigheden om het onderwijs tot een succes te maken.”

Dit is volgens hem terug te zien in de opzet van de Summit: “Onderwijsvakbonden trekken gezamenlijk op met overheden om op die manier wereldwijd het onderwijs beter te maken”. Daarnaast vindt Dresscher het internationale karakter belangrijk: “Ingegeven door de globalisering zijn we in een situatie terecht gekomen dat landen elkaar niet meer beconcurreren wat betreft kennis, maar elkaar juist proberen te versterken en dat is fascinerend”.

De voorbereidingen zijn in volle gang: “Er zal in aanloop naar de summit in Engeland nog een bijeenkomst plaats vinden om samen met andere vakbonden en het ministerie van OCW de onderwerpen en de discussies inhoudelijk voor te bereiden.” Over de mogelijkheden en uitdagingen voor Nederland bij deze wereldwijde topbijeenkomst zegt Dresscher: “Wij behoren tot de internationale top, ons onderwijs is bijvoorbeeld veel beter dan dat van de Amerikanen. Toch kunnen wij ook veel leren van landen zoals Finland die het nog beter doen dan Nederland. We zien hier aanzetten die de kant van het Finse model opgaan: namelijk het vertrouwen in de docent centraal stellen”. 

Belangrijke rol Andreas Schleicher 

Walter Dresscher wijst nog op een belangrijk aspect van de Amsterdamse Summit. Het onderzoek dat daarvoor wereldwijd wordt voorbereid, kent als coördinator Andreas Schleicher van de OECD. (Hier vindt u zijn document dat diende als inhoudelijke voorbereiding op de Summit van 2012). Schleicher zal een keynote houden om de bijeenkomst inhoudelijk een impuls te geven. Dat zal de Summit zeker nog extra impact geven, want hij wordt wel eens ‘de schoolmeester van de wereld’ genoemd en dat is niet zonder reden. 

Zijn analyses op basis van de PISA-rankings geven vele beleidsmakers en onderwijsbestuurders stof tot nadenken én redenen tot handelen over te gaan. Hoe hij tot dit werk kwam vertelde hij ooit aan The Atlantic. “At the University of Hamburg, Schleicher studied physics. Out of curiosity he sat in on a lecture by Thomas Neville Postlethwaite, who called himself an “educational scientist.” Schleicher was captivated. Here was a man who claimed he could analyze a soft subject in a hard way, much the way a physicist might study schools. At the time, 1986, the education establishment was dominated by tradition, theories, and ideology. “You had people dealing with every subject, except looking at reality.” 

“Nederland heeft het goed begrepen”

Over de jongste ontwikkelingen in het onderwijs en het onderwijsbeleid zei Schleicher recent tegen ScienceGuide onder meer “Nederland heeft het goed begrepen.” Niet klassengrootte, maar kwaliteit docent bepaalt onderwijssucces. En hoogstaand onderwijs is een wapen tegen de crisis, omdat het hoogstaand werk trek, benadrukte hij. Daarmee zijn wezenlijke thema’s van de Summit in Amsterdam meteen nog eens op de agenda gezet.

Als je kijkt waar de Summit dit maal over zal gaan en naar de hoofdpunten van de vorige twee edities dan is de lange termijn analyse van groot belang, die Schleicher twee jaar geleden presenteerde. Deze berekende de langere termijn impact van investeringen in goed docentschap en een duurzaam op excellentie en brede toegankelijkheid gericht onderwijsbeleid.

De boodschap daarin was voor de landen die aan de Summit deelnemen en voor landen met ambitie ook een krachtige kennisnatie te worden van grote betekenis. Wanneer alle hoogontwikkelde landen hun PISA-scores naar Fins niveau brengen, zo rekende hij voor, levert dit een ongekende welvaartsverhoging op: 6 maal het BBP van nu. Nederland zou zijn welvaart na 2010 bijna kunnen verdubbelen. 

Die studie, The high cost of low educational performance, laat de welvaartseffecten zien van structureel investeringsbeleid en kwaliteitsverbetering in het onderwijs. Een toename van 25 punten in de PISA-scores in de komende 20 jaar zou al resulteren in een toename van het BBP in OESO-landen van 115 biljoen dollar. Dit is geen aberratie, want bijvoorbeeld Polen heeft de voorbije 6 jaar zo’n verbetering van schoolprestaties al overtroffen. 

Gevaar van middelmatigheid 

Ook kon Schleicher laten zien, dat Nederland relatief hoog scoort en daardoor ‘weinig’ hoeft te doen om Finland bij of in te halen. Daarin lijken wij op een beperkt aantal landen aan de Pacific Rim, als Korea, Japan, Nieuw Zeeland en Australië. Niettemin levert ook voor ons land zo’n Fins PISA-niveau nog zeer veel op: een BBP-stijging van 177%. 

Aan de andere kant schuilt hierin ook een gevaar, zo lieten zijn cijfers zien. Zou Nederland wat zelfgenoegzaam op de huidige niveaus blijven scoren, dan worden wij in hoog tempo ingehaald bij de PISA-scores door landen die daar bovendien een forse extra in hun BBP mee gaan bereiken. De middelmaat is dan al snel bereikt. Als gastland van de Summit kunnen we dat natuurlijk niet over onze kant laten gaan.