Weten voorbij wetenschap
De Vrije Universiteit Amsterdam heeft een subsidie van de Templeton World Charity Foundation gekregen voor een project van 2,4 miljoen euro. Met het geld start de Faculteit der Wijsbegeerte per 1 januari 2013 het onderzoeksproject ‘Science beyond Scientism’ en het Abraham Kuyper Center for Science and Religion. Het project onderzoekt of wetenschap de enige mogelijke manier is om kennis te verwerven. Het centrum organiseert publieke bijeenkomsten over de vraag of er grenzen zijn aan de wetenschap als het gaat om het begrijpen van onszelf en de wereld om ons heen.
Higgs en Dawkins
Het Kuyper Center is bedoeld om een groot aantal publieke debatten, summer-seminars en conferenties over wetenschap en de ‘Big Questions’ te organiseren voor studenten, wetenschappers en geïnteresseerden binnen en buiten de VU. Over vragen als ‘Wat is het om mens te zijn?’, ‘Zijn goed en kwaad een projectie?’ en ‘Zijn wij ons brein?’ wordt al eeuwen gediscussieerd en gespeculeerd. Opvallend is dat de laatste decennia steeds vaker wetenschappers zich mengen in het debat.
De wetenschap wint aan invloed in een domein dat traditioneel voorbehouden was aan filosofie en religie. Wat betekent dit voor deze vragen en wat betekent dit voor de wetenschap zelf? Kan de wetenschap ons helpen bij het vinden van antwoorden op deze vragen? Of zijn er grenzen aan de wetenschap als het gaat om het begrijpen van onszelf en de wereld om ons heen? Dat was bijvoorbeeld een aspect in de opvallende recente kritiek van Peter Higgs op de benadering van de religie als bron van inspiratie door Richard Dawkins.
Kritische blik op ‘sciëntisme’
Wetenschappelijk onderzoek is een zeer belangrijke bron van kennis en vormt de grondslag voor veel van wat we doen. Soms wordt geclaimd dat wetenschap de enige manier is om kennis te verwerven en dat alleen wetenschap onze normatieve en existentiële vragen kan beantwoorden. Dit heet ‘sciëntisme’.
De Faculteit der Wijsbegeerte start met de Templeton-subsidie het onderzoeksproject ‘Science beyond Scientism’ met als doel sciëntisme kritisch te toetsen. Hoofdaanvrager en VU-hoogleraar René van Woudenberg: “Sciëntisme is aanwezig in onze hedendaagse intellectuele cultuur. Het wordt aangenomen en bekrachtigd in en buiten de academie door invloedrijke wetenschappers en filosofen die schrijven over bijvoorbeeld evolutie, genetica en ons brein.”
“Vanuit de wetenschappelijke praktijk heeft het invloed op verschillende sociale en professionele praktijken zoals het onderwijs, de psychiatrie en de rechtspraak. De belangrijkste hypothese die we willen toetsen is dat er allerlei betrouwbare kennis van niet-wetenschappelijke aard is en dat zowel in de samenleving als in wetenschappelijk onderzoek ontsporingen plaatsvinden wanneer dat niet wordt erkend.”
Het centrum wordt op 22 februari gelanceerd met een symposium. Een aantal topwetenschappers, waaronder VU-universiteitshoogleraar ruimtelijke economie Peter Nijkamp, VU-hoogleraar biologische psychologie Dorret Boomsma en universiteitshoogleraar moleculaire biofysica Cees Dekker van de TU Delft, zal hun visie geven op de vraag of er grenzen zijn aan wetenschappelijke kennis en zo ja welke.
