Met eScience naar de sterren
“In Nederland zijn we de absolute top in de astronomie. Ik denk dat dat ook komt omdat we veel over de grenzen heen kijken,” vertelt managing director Marco de Vos. “We zijn in Nederland ook vrij snel grote dingen met radiosterrenkunde gaan doen. Daar heb je hele grote rekenmachines voor nodig dus we waren al snel één van de leading customers bij universitaire centra.”
‘We dachten dat we alles zelf wel konden’
In het Netherlands eScience Center waar De Vos als Integrator ook werkt ziet hij dat astronomie een voortrekkersrol vervuld, maar dat er eveneens veel geleerd kan worden van het over de disciplines heen kijken. “We dachten dat we alles zelf wel konden. Wat dat betreft heeft de ontwikkeling van de Low Frequency Array-radiotelescoop (LOFAR) veel geholpen. Die technologie dwingt er toe om multidisciplinair te werken.”
De verandering in denken is in dat opzicht de afgelopen tien jaar op gang gekomen, beziet De Vos de historie van ASTRON. “Waar we vroeger met zelf opgeleide professionals werkten, zijn we toen steeds vaker met specifiek opgeleide high performance computation experts gaan werken. Echt harde ICT’ers. Bovendien kwamen er ook mensen bij met een steviger mathematische achtergrond, op het gebied van algoritmen. Dat is echt een omslag, van daaruit zijn echt nieuwe dingen mogelijk gemaakt.”
In het eScience Center komt het werken over de disciplines heen echt samen. “Het is fantastisch dat het zo interdisciplinair is, daar leer je heel veel van. Je merkt ook wel verschillen tussen disciplines in de manier waarop nieuwe technologie wordt ingezet,” merkt De Vos op. “Voor sommige gebieden draait het echt om het opschuiven van de grens, nieuwe dingen mogelijk maken. Bij ons werkt het in een bepaald opzicht meer disruptief, we moeten wel opschuiven, anders kunnen we simpelweg niet verder.”
Stimuleer de verbindingen
Juist omdat de sterrenkunde pioniert op het gebied van het werken met grote hoeveelheden data, moeten er lessen uit getrokken worden voor andere disciplines. “Daar moet eScience zich op concentreren. Als je iets voor sterrenkunde oplost, dan biedt dat ook toepassingen voor genoom- en populatiestudies bijvoorbeeld. Die cross-overs, harde verbindingen tussen verschillende gebieden moeten we stimuleren.”
Toch hebben veel disciplines vaak nog last van het ‘not invented here’-syndroom, ziet De Vos. “Wij ook, wij hebben vaak de neiging weer helemaal opnieuw te beginnen met het bouwen van bepaalde software, terwijl dat ergens anders al is gedaan en enkel geschikt gemaakt hoeft te worden voor ons werk. Ik geloof niet in generieke software, je zal altijd lokale optimalisatie nodig hebben, maar je kunt wel uit elkaars werk putten.”
Het eScience Center is er om vroegtijdig te identificeren welke gebieden er dan te generaliseren zijn. “Het gaat om profiling op het hele probleem waar je mee bezig bent,” legt De Vos uit. “Wij zijn bij ASTRON nu bezig met zogeheten GPU-clusters om zware berekeningen mee uit te voeren. Wij zijn dat aan het optimaliseren en die kennis is ook goed bruikbaar voor bijvoorbeeld seismische gegevens. Het is aan eScience engineers om dat te signaleren en te bedenken ‘wacht eens even, wij weten waar de tips en tricks al bekend zijn’.
eScience door HBO’ers gat in de arbeidsmarkt
Als eScience Integrator heeft Marco de Vos de taak om die goede ‘tips en tricks’ breed gedragen te laten worden, ook in zijn eigen vakgebied. “Iedere eScience Integrator doet dat op z’n eigen manier denk ik. Ik stimuleer mensen, probeer te prikkelen. Onlangs heb ik één van die ideeën ook ingebracht in een groot Europees project, op die manier probeer ik draagvlak te creëren.”
Het op deze manier werken met data en de bijbehorende software vraagt volgens De Vos ook iets anders dan enkel de harde fundamentele wetenschap. Als lector is hij verbonden aan het Hanze Institute of Technology. “Juist het goed werken met big data vergt een juiste mix van onderzoekers en meer applied, harde professionals. Als je die mix meer creëert, spring je echt in een gat in de arbeidsmarkt dat voor Nederland heel veel potentie te bieden heeft.”
“We zijn nu op de Hanzehogeschool bezig met het ontwikkelen van een nieuwe masteropleiding. Daar wil ik heel nadrukkelijk ook eScience concepten in verwerken. Het is niet alleen maar ‘meten is weten’, je moet juist nu, ook heel erg begrijpen wat je meet.” Als sterrenkundige bij ASTRON weet De Vos als geen ander hoe belangrijk dat begrip is. “Wij hebben hierin altijd het spits mogen afbijten en dat laten we nu zien bij het eScience Center. Betere wetenschap, door slimme ICT, daar gaat het om.”
