OCW in onzekerheid
Het eerste debat over een sociaal leenstelsel kon noch de Kamer, noch minister Bussemaker veel duidelijkheid bieden. Een stortvloed van vragen over de werkelijke gevolgen en risico’s – mede gevoed door analyses als die van Koen Geven en Gerrit de Jager – moet de minister nu gaan beantwoorden in nadere informatie. Daarin zal ook een reeks nog onduidelijke financiële aspecten aan de orde moeten komen.
Bussemaker zegde toe dat door het SCP nader onderzocht zal worden hoe het vraagstuk van de leenaversie en risico’s voor de toegankelijkheid eruit ziet. Vanuit onder meer het CDA werd aangedrongen op een feitelijk en cijfermatig onderzoek door de Algemene Rekenkamer.
AAA op het spel?
De minister gaf aan, dat zij de becijfering door Koen Geven van een daling van zo’n 7% van de toestroom naar het hoger onderwijs beslist niet zou willen zien gebeuren. Het feit, dat een dergelijke vermindering elders in de wereld wel aan de orde is gebleken bij ingrepen in de beurzen, zag de minister wat afstandelijk nog. Zij meende dat er sprake leek te zijn van een ‘eenmalige dip’ in de aanmeldingen en dat een dergelijk tijdelijk effect wel begrijpelijk was. Door goed te monitoren zou OCW dit in de gaten willen houden.
Het verhoopte sociale karakter van het leenstelsel riep in het debat nu ook vervolgvragen op. Het dringt in de Kamer door, dat elke vorm van een kwijtscheldingsregeling van studieschulden een structurele verhoging van de risico’s bij de staatsschuld oplevert. De schatkist blijft structureel in de meerjarenramingen voor de koemende decennia zitten met een moeilijk voorspelbaar deel van restschulden, dat uiteindelijk door de belastingbetaler moet worden opgevangen, of door nog meer staatsschuld. En dat terwijl de opbouw van de staatsschuld juist nadrukkelijk omlaag gedrukt zou moeten worden.
De Kamer wil daarom weten hoeveel druk dit gaat opleveren op de AAA-rating van ons land, juist vanwege de zorgen voor de lange termijn die vanuit de rating agencies al over ons land worden uitgesproken. Voorkomen moet worden, dat het bewust ‘aanjagen’ van studieschulden er toe zou leiden dat ons land zijn toppositie als betrouwbare economie zou verliezen, zo stelde het CDA bijvoorbeeld. Die prijs voor het afschaffen van de basisbeurs zou wel erg hoog worden.
Primeur en beloning voor SGP
In het debat werd duidelijk, dat de minister voorlopig niet kan rekenen op de nu meest genoemde gedoogconstructies in de Senaat. Noch GroenLinks, noch de CU voelt er iets voor om met D66 de coalitie aan een meerderheid te helpen voor het leenstelsel. Nu gaat door de Haagse wandelgangen de constructie met maar liefst vier gedogende fracties in de Eerste Kamer: D66, SGP, Ouderenpartij en provinciecoalitie OSF. Het SF-beleid zou dan een politieke primeur kennen: een kabinetsplan dat meer gedoogpartijen kent dan regeringsfracties die het willen steunen.
De SGP is inmiddels door de PvdA beloond voor haar opstelling bij het woonakkoord. Hetzelfde PvdA-Kamerlid, dat het versneld afschaffen van vergoedingen voor schoolvervoer voor bijzondere scholen wilde doordrukken buiten al lopende versoberingen van OCW om, heeft gisteren in een procedurevergadering haar eigen voorstel op de lange baan geschoven. Zo scoort Van der Staaij net als onder Rutte-I meteen weer in de luwte op onderwijsterrein als gouvernementeel gedoger.
