Streven naar succes maakt creatief
Arbeids- en organisatiepsycholoog Roskes die op 27 februari presenteert aan de UvA voerde dertien experimenten onder 1075 deelnemers uit. In één van de experimenten dienden proefpersonen zich via een computerspel in te leven in een vermijdingsgerichte situatie (een muis die opgejaagd wordt door een uil) of in een streefgerichte situatie (een muis die een stuk kaas wil bemachtigen). De deelnemers losten ondertussen creatieve associatieopdrachten op onder tijdsdruk.
De proefpersonen dienden herhaaldelijk aan te geven welk woord met drie verschillende begrippen geassocieerd kon worden (bijvoorbeeld club – japon – merrie, oplossing: nacht). Het oplossen van deze opdrachten droeg soms wel en soms niet bij aan het winnen van het spel. Proefpersonen in de vermijdingsconditie bleken vermoeider en losten 10% minder creatieve opdrachten op als dit niet bijdroeg aan het winnen van het spel, dan proefpersonen in de streefconditie.
Grote denksprongen op weg naar succes
Volgens Roskes laat het onderzoek zien dat mensen die negatieve uitkomsten willen vermijden, meer moeite hebben met het bedenken van creatieve oplossingen voor alledaagse problemen dan personen die zich focussen op wat er te winnen is. Risicomijders “gaan voorzichtig te werk, omdat ze geen risico willen lopen te falen. Dus bouwen ze in kleine stappen voort op hun vorige ideeën. Dit is een vrij intensieve en vermoeiende aanpak.”
Roskes stelt dat mensen die succes nastreven zich in een luxepositie begeven: ze willen een probleem oplossen, maar verliezen naar hun gevoel niets als het niet lukt. “Zij zijn meer bereid om risico’s te nemen in de oplossing van een probleem. Dit maakt het makkelijker om op een associatieve manier te denken, waarbij ze grote denksprongen maken.”
Het kunnen leggen van onverwachte verbanden is een waardevolle vaardigheid bij het oplossen van allerlei problemen. Hoewel mensen die falen willen voorkómen (vermijdingsgemotiveerden) even creatief kunnen zijn als mensen die succes nastreven (streefgemotiveerden), kost het de eerste groep mensen meer energie om ‘out-of-the-box’ te denken.
Ontslagronde kan averechts werken
Of iemand streeft naar het vermijden van negatieve uitkomsten of juist naar het bereiken van positieve uitkomsten, is deels persoonsgebonden. Specifieke situaties kunnen iemand wel sterker vermijdingsgemotiveerd of streefgericht maken. Een ontslagronde op het werk is een voorbeeld van een situatie die vermijdingsmotiverend kan werken. Hoewel het voor mensen die bang zijn om hun baan kwijt te raken verleidelijk kan zijn om zichzelf te bewijzen door meerdere lastige en urgente taken erbij te nemen, kan dit volgens Roskes averechts werken.
Omdat het vermijdingsgemotiveerden meer energie kost om tot creatieve prestaties te komen, is er minder cognitieve capaciteit over om bijvoorbeeld te kunnen multitasken of onder tijdsdruk te presteren. Om te voorkomen dat vermijdingsgemotiveerde werknemers overbelast raken, raadt Roskes werkgevers aan om hun werknemers in onzekere tijden te laten focussen op één taak tegelijk, zonder strakke deadline. Dit zal uiteindelijk een beter resultaat opleveren.
