Drie ergernissen
“De afgelopen maanden en jaren is het debat over het hoger onderwijs, meer specifiek dat over het leenstelsel versus de basisbeurs, niet naar een hoger niveau geklommen. Nu de minister het studiefinancieringsstelsel wil hervormen ligt er een kans om met het verleden af te rekenen door middel van een degelijk en constructief debat. Tot nu toe grijpen de minister, de Kamerleden en de verschillende belangenorganisaties deze kans niet aan. Integendeel: het debat raakt steeds meer gefrustreerd door een drietal oorzaken.
Nodeloos gepolariseer
Ten eerste is het debat gepolariseerd. De SP spreekt van een asociaal schuldenstelsel, de PvdA stelt dat studenten zich niet zo veel zorgen moeten maken over de hogere schulden en andere partijen, zoals ook GroenLinks, zo blijkt onder andere uit die eerdere quote, zetten zich duidelijk af van andere partijen. De verschillende partijen in de Kamer benadrukken daarmee vooral de verschillen en lijken minder open te staan voor elkaars ideeën, laat staan van anderen buiten het Haagse.
Toch zijn juist studentenorganisaties of experts nu nodig om consensus mogelijk te maken. De studenten mogen zich dan niet laten verleiden tot het beperken van hun boodschap tot ‘nee, nee en nog eens nee’. Ook zij moeten het debat verbreden.
Deze polarisatie leidt ook tot een tweede zorgwekkende constatering. Er vindt namelijk een debat plaats over slechts twee opties. Je zit ofwel in het leenstelselkamp of het basisbeurskamp. De fans van het leenstelsel stellen dat studenten wel gaan lenen om te kunnen studeren, daartegenover stellen basisbeurssupporters dat duizenden studenten zullen af zien van een studie in het hoger onderwijs als het leenstelsel wordt ingevoerd.
Beide kampen hebben zich bewapend met wetenschappelijke onderzoeken en beide kampen graven zich steeds dieper in twee loopgraven zonder verder te kijken naar andere oplossingen.
Middelen niet doelen
Tenslotte wordt het debat niet alleen gereduceerd tot twee mogelijkheden. Politici en belangenvertegenwoordigers staan alleen nog stil bij de verschillende middelen die zij voorstaan. Zij funderen hun mening niet op de gemeenschappelijke doelstellingen ten aanzien van het hoger onderwijs. Per se een leenstelsel invoeren of de basisbeurs behouden dreigt nu een doel op zich te worden.
Het systeem waar men voor kiezen wil, hoort bij te dragen aan de doelstellingen van het hoger onderwijs en aan te sluiten bij een grondige analyse van de status quo. Al snel zal dan duidelijk worden dat de verschillen kleiner zijn. Brede toegankelijkheid, hoge kwaliteit en betaalbaarheid zijn drie pijlers waar het Nederlandse onderwijssysteem al jaren naar streeft.
Door deze drie oorzaken – in onze beleving drie ergernissen – dreigen we nu de kans te missen om het debat in het hoger onderwijs echt open te breken. Dat is de reden dat wij Onderwijs Orakels organiseren. Tientallen experts, hoogleraren, studenten, ondernemers en anderen kunnen op 23 april 1000 minuten lang in vier verschillende steden het debat openbreken met nieuwe visies en frisse ideeën.
Zo hopen wij dat het zwart-wit debatteren wordt vervangen door regenboog debatteren. Het is van belang om beter te luisteren, meer open te staan voor andere ideeën en de juiste kritische vragen te stellen.
Jaap Oosterwijk, student filosofie aan de Universiteit van Amsterdam, Manouk Thewissen, studente Nederlandse taal en cultuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen en Max Patelski, student bestuurs- en organisatiewetenschap aan de Universiteit Utrecht.
