Wetenschapper als merk
‘Naast deze commerciële benadering is de praktijk dat het in veel beroepsgroepen steeds normaler is geworden om je expertise aan de buitenwereld te tonen. Van journalisten bijvoorbeeld, kan worden verwacht dat ze niet alleen kunnen schrijven, maar ook voor de camera kunnen staan, kunnen bloggen en kunnen spreken op congressen. Maar ook van wetenschappers wordt steeds meer verwacht dat ze veelzijdigheid tonen.
Wetenschappers in de etalage
Die vereiste veelzijdigheid betekent bij wetenschappers dat ze niet alleen onderzoek moeten doen, maar hun kennis ook met de buitenwereld kunnen delen; niet alleen met publicaties in wetenschappelijke tijdschriften maar ook bijvoorbeeld voor een breder publiek in twaalf minuten in De Wereld Leert Door. Social media spelen hierbij een belangrijke rol, omdat er een duidelijk profiel bepaald kan worden en het de mogelijkheid biedt de juiste groepen te vinden.
Rob Speekenbrink is adviseur online media bij TU Delft en brengt in 2013 het boek ‘TU Delft en online media’ uit. Behalve dat dit boek specifiek ingaat op de situatie in Delft, legt het ook goed uit wat de gevolgen zijn van online personal branding binnen een wetenschappelijke omgeving.
Hij schrijft onder meer: “Het gaat over wat de invloed van online media is op communicatie in, met en door de TU Delft. Hoe die verandert en hoe ik denk dat we proactief gebruik kunnen maken van die online media in de marketing en communicatie van de universiteit. De universiteit is een verzameling persoonlijke merken met heel veel kennis en expertise. Online media maken het mogelijk, via personal branding, die kennis en expertise open, eerlijk, zichtbaar en bruikbaar te maken.“
Voordelen voor de wetenschapper
Speekenbrink somt op wat de voordelen zijn voor een wetenschapper om zichzelf en zijn onderzoek te promoten:
- Door kennis te delen in een vroeg stadium kun je reflecteren waardoor kennis wordt vergroot
- Door kennis te delen wordt deze verspreid zodat meer mensen er gebruik van kunnen maken
- Meer mensen brengen de naam van de wetenschapper in verband met een onderzoek waardoor de wetenschapper steeds meer als de expert op een bepaald vlak wordt beschouwd
- De wetenschapper kan inspelen op de actualiteit en zo laten zien dat het onderzoek relevant en maatschappelijk is.
- Het geeft antwoord op vragen voordat die vragen gesteld zijn (door te bloggen over een onderwerp verschijnt dat op de goede trefwoorden in google waardoor bijvoorbeeld een journalist antwoorden kan halen uit een blog).
- Als een wetenschapper een mening geeft, dan heeft dit veel meer waarde voor potentiële studenten, PhD, onderzoekers dan bijvoorbeeld een marketing- of communicatiepersoon. De aantrekkingskracht voor studiekiezers en potentieel nieuwe wetenschappers wordt groter.
- Het draagt bij aan het imago van de universiteit
Kwetsbaar opstellen
Communicatie rondom een onderzoek vindt vaak plaats wanneer er een publicatie is. Speekenbrink legt uit waarom dit met behulp van online media beter kan, maar ook moeilijk kan zijn: “Vaak communiceren onderzoekers alleen op of rond een publicatie. Reputatieopbouw heeft dan alleen nog plaatsgevonden in redelijk beperkte kring (peers, onderzoekers in hetzelfde vakgebied). Een reputatie opbouwen kost tijd en wordt ondersteund door het communiceren van expertise. Soms is de stap van gesloten naar open communiceren een lastige stap. Door open te communiceren en jezelf promoten stel je jezelf kwetsbaar op. Niet alleen als wetenschapper maar ook als mens. ”
Het mooie is dat de taak van een wetenschapper om zijn onderzoek en zichzelf aan de buitenwereld te tonen, heel dichtbij de basis staat van wat een wetenschapper moet doen: kennis delen. De uitdaging in deze tijd is dat elke wetenschapper voor zichzelf moet uitmaken welke manier past bij het onderzoek en het persoonlijk karakter.
Het beste is daarom om hiervoor een plan te maken. Geen social media-strategie, maar een communicatiestrategie, waarbij social media één van de middelen kan zijn. Denk niet bij het lezen van dit artikel dat iedere wetenschapper opeens op Twitter moet.
Meerwaarde voor samenleving
Maar sociale netwerken bieden een scala aan mogelijkheden die een meerwaarde kunnen geven. Zo kan bijvoorbeeld een onderzoeksgroep kennis met elkaar en de buitenwereld delen in een Wiki. Een onderzoeker kan een blog bijhouden en daarin resultaten delen waarop andere onderzoekers weer kunnen reageren.
Social media kunnen een hulpmiddel zijn bij de profilering van een wetenschapper. Sterker nog, zelfs als een wetenschapper zelf niet online actief is, is de kans groot dat zijn onderzoek door anderen online wordt gedeeld. Daarom zou elk onderzoek naast een hypothese en methode ook een communicatiestrategie moeten hebben, om te bepalen waar de meerwaarde van online middelen ligt voor het onderzoek, de wetenschapper, de universiteit en de maatschappij.’
Steven den Boer is social media redacteur bij de Radboud Universiteit Nijmegen en spreker op het Nationaal Congres Onderwijs & Sociale Media (14 t/m 17 mei 2013 in EYE te Amsterdam) Voor meer informatie over dit congres: www.ncosm.nl.
