Onderzoek naar schaliegas kan geen kwaad

“We wisten al heel lang dat het er was, maar het heeft heel lang geduurd voor we er echt wat mee konden gaan doen,” vertelt lector Martien Visser. Het zijn twee ontwikkelingen die winning van schaliegas een boost hebben gegeven de afgelopen tijd.

“Je kunt nu horizontaal boren, dat wil zeggen dat je met de boor op een gegeven moment het hoekje om kunt. Op die manier kun je hele grote stukken van die lagen in de grond aanboren waar schaliegas zit. Een tweede ontwikkeling is die in het ‘fracken’, de injectie van water onder hele hoge druk waarmee het gesteente waar het schaliegas zich in bevindt wordt opengebroken. Doel daarbij is dat het gesteente net zo poreus wordt als bij een regulier gasveld waardoor het daarin opgesloten gas naar het boorgat kan stromen.”

Een Wildwest van initiatieven

Lang is men in de USA op kleine schaal bezig geweest met deze ontwikkelingen, maar inmiddels is men zo ver dat de kosten van de winning van schaliegas zo laag zijn dat het economisch erg aantrekkelijk is geworden dit gas te ontginnen. “In Amerika is het nu een Wildwest van initiatieven om zoveel mogelijk schaliegas te winnen. Talloze grote en kleine bedrijven zijn daar mee bezig,  ,” vertelt Visser.

In Nederland zal het volgens hem niet zo’n vaart lopen. “Als je in Amerika onder je huis gas vindt, is het ook echt van jou. Je kunt dan, als je een beetje geluk hebt, meteen multimiljonair worden. Een boortoren in je achtertuin neem je dan graag voor lief. Hier hebben we sinds Napoleon de wetgeving dat het gas onder je huis van de staat is.” Dit maakt dat mensen een stuk kritischer kijken naar activiteiten in hun achtertuin. Misschien gelukkig maar, want daardoor wordt hier veel beter gekeken naar de gevolgen van deze gaswinning voor het milieu,  aldus Visser.

Juist door die snelheid is er in Amerika recent veel misgegaan. “In Nederland zullen overheden en de milieu-instanties daar dus meer op toezien. Wat wij nu bijvoorbeeld al doen, het rondom afdichten van boorgaten met beton, dat gebeurt in Amerika vaak niet. Het is een andere cultuur. Echter, ook in Amerika is de wetgeving rondom de winning van schaliegas snel in ontwikkeling.”

Veel energie nodig op koude winterdag

De Hanzehogeschool volgt  met een Centre of Expertise rond energievoorziening de ontwikkelingen in schaliegaswinning met interesse. De nadruk bij het onderzoek bij de Hanze ligt echter op de ontwikkeling van Renewable Energy. “Toch kan ook voor renewable energie schaliegas van belang zijn. Juist als het koud is zie je vaak dat het niet erg hard waait en er weinig zon is. Aardgas biedt dan de mogelijkheid om huizen en winkels te verwarmen, elektriciteit te produceren en onze industrie aan de praat te houden. “

Volgens Martien Visser realiseren maar weinig mensen zich  hoeveel energie we als samenleving nodig hebben op een koude winterdag. “De vraag naar warmte in Nederland is op zo’n dag vijftien keer zo groot als de vraag naar elektriciteit. Het wordt een hele uitdaging om daar duurzame oplossingen voor te verzinnen. Fijn dus, dat we voorlopig ruim voldoende aardgas hebben.

Immers, de alternatieven voor aardgas, kolen, olie en kernenergie , hebben zo hun problemen. Kolen produceren fijnstof en relatief veel CO2. Olie is erg duur en kernenergie willen we niet vanwege de veiligheid en het opslagprobleem.”

Een interessant fenomeen is energie uit zonnecellen. Voor huishoudens zijn die nu al rendabel en de kosten dalen nog steeds. Het zal niet lang meer duren of het wordt voor iedereen interessant in zonne-energie te gaan investeren. Dat is een goede zaak. De hoeveelheid geproduceerde duurzame energie kan dan fors gaan toenemen, zonder dat er nog subsidies bij moeten.

Slimme oplossingen in energievoorziening

Echter, zonnecellen produceren vooral in de zomermaanden hun energie, terwijl onze energievraag in de winter juist veel groter dan in de zomer. Voor het energiesysteem is dat een uitdaging. Zomers is er straks een overschot aan energie en ’s winters een tekort. En energie opslag in accu’s is onbetaalbaar. Hoe regel je dat?

Dat is dan ook de reden dat Martien Visser als lector netintegratie aan het Kenniscentrum Energie van de Hanzehogeschool is verbonden. “Ik denk dat we de komende decennia versteld zullen staan van de ontwikkelingen op duurzaam gebied. Tegelijkertijd willen we dat onze energievoorziening betrouwbaar blijft functioneren. En als het kan ook nog een beetje betaalbaar. Dit vergt slimme oplossingen waarbij het totale energiesysteem in ogenschouw wordt genomen. Wij denken bij de Hanze dat aardgas en de aardgasinfrastructuur daarbij een essentiële rol gaat spelen.”

Of schaliegas in Nederland zal worden aangeboord weet Visser niet. We hebben de keuze in Nederland. Als straks het Groningen gas op raakt, dan kunnen we kiezen uit gas uit Rusland, vloeibaar gas van overzee of ons eigen schaliegas. Het zou best kunnen dat andere landen in Europa ons voor zijn.

Onderzoek kan nooit kwaad

Een land als Spanje zal wellicht sneller voor schaliegas kiezen vanwege  de  werkgelegenheid die winning met zich meebrengt. Bovendien is Spanje minder rijk en kan zich dus minder veroorloven om gas te importeren. Je ziet ook dat een land als Polen fors investeert in onderzoek naar schaliegas.  Naast de genoemde aspecten voor Spanje speelt in Polen dat ze niet afhankelijk willen zijn  van Rusland, hetgeen vanwege historische redenen wel verklaarbaar is.”

Alhoewel de noodzaak om schaliegas te winnen ontbreekt in Nederland, volgens Martien Visser, kan goed onderzoek daarnaar geen kwaad. We zouden moeten kijken of het inderdaad in winbare hoeveelheden aanwezig is en zouden dat kunnen koppelen aan gedegen onderzoek naar maatregelen zodat het eventueel veilig en milieutechnisch verantwoord kan gebeuren.  

Echter, dit mag niet ten koste gaan naar het onderzoek naar duurzame energie. De komende decennia is aardgas in combinatie met duurzame energie dan wel onmisbaar, dit laat onverlet dat we het als mensheid uiteindelijk zullen moeten hebben van volledig duurzame energie.