Sylvester@Harvard, Week 6
MAANDAG 15 APRIL 2013
Vandaag is het Patriot’s Day, de dag die herinnert aan het begin van de Amerikaanse revolutie tegen de Engelse kolonisatie. Het is ook de dag van de Boston Marathon die anders zal eindigen dan menigeen vanochtend dacht. Boston en Cambridge zijn gevuld met ‘runners’ waarvan een aantal in mijn hotel overnachten. Voor mij is het een gewone werkdag. Vanmiddag komt mijn Tilburgse collega Jaap Abbring hier op het Harvard Economics Department langs voor een seminar voor de Industrial Organization Workshop.
Vanochtend heb ik een afspraak met Nobelprijswinnaar Amartya Sen, die hier hoogleraar economie en filosofie is en een goede bekende van Rob Riemen van het Nexus Instituut verbonden aan Tilburg University. Ik ken Amartya nog van mijn ‘sabbaticals’ bij Harvard in 2003 en 2008. Hij is een van de slimste collega’s die hier ken.
Amartya zie ik vaak lopen op Harvard Yard, in zijn nette pak met daaronder gympjes (‘sneakers’), van het Economics Department naar het Philosophy Department voor zijn colleges of de Faculty Club voor een lunch. Het is een buitengewoon aardige en bescheiden man die alle lauweren ontvangen heeft die maar denkbaar zijn.
Hij vraagt mij hoe het komt dat er zoveel politieke instabiliteit in Europa is en ik geef hem als verklaring mijn ’theory of the muting middleclasses’. De theorie komt er in het kort op neer dat de middenklassen zich in de Europese democratieën zich door de toenemende globalisering zich van alle klassen zich het meest bedreigd voelen in inkomen, publieke voorzieningen (onderwijs, gezondheidszorg, veiligheid, etc.) en werkgelegenheid. De middenklassen vinden dat zij onevenredig belast en bedreigd worden door de globalisering ten opzichte van de lagere klassen die beschermd worden door het sociale vangnet en de hogere klassen die zichzelf goed kunnen beschermen door hun economische en politieke invloed in de samenleving.
Omdat de middenklassen zich door de economische en politieke elite in steek gelaten voelen, zijn zij aan het “muiten” geslagen door op extrem(istisch)e partijen te stemmen (bij ons PVV en SP) die populistische oplossingen voorspiegelen die niet realistisch en rationeel niet in hun belang zijn. Daardoor wordt het electorale midden bij verkiezingen steeds dunner en wordt het ook moeilijker om stabiele regeringen in de Europese landen te vormen. Amartya vind mijn verklaring zeer plausibel en adviseerde mij om deze theorie verder empirisch te toetsen.
Om 14.30 uur naar het seminar van mijn Tilburgse collega Jaap Abbring hier op het Harvard Economics Department over ‘Simple Markov-Perfect Industry Dynamics’ in Littauer. Zoals gebruikelijk begint dit exact 7 minuten te laat en duurt het precies anderhalf uur en houdt dus 7 minuten te laat op. Jaap lijkt verbaasd te zijn, maar dat is nou eenmaal traditie hier. Hij maakt een toer langs ‘Eastcoast’ universiteiten, hij komt van Boston College en moet nog naar Penn State University. Dat is zeker zo efficiënt.
Direct na het seminar horen wij het gruwelijke nieuws van de bomaanslagen bij de finish van de Boston Marathon bij Boylston Street en Copley Square, waarbij aanvankelijk twee doden (later drie) en meer dan honderd gewonden zijn gevallen. Hoewel wij hier in Cambridge ver van het centrum van Boston verwijderd zijn, horen wij toch continu sirenes loeien van politie- en ziekenauto’s die van Cambridge naar Boston rijden. Welke zieke geesten kunnen op het idee komen om een volksfeest als de Boston Marathon zo te ontregelen? Iedereen in Boston en Cambridge is na de aanslagen zeer aangeslagen en er heerst een zeer bedrukte sfeer.
DINSDAG 16 APRIL 2013
Het is ‘The Day After the Boston Marathon Bombings’. Voordat ik naar Littauer ga, kijk ik nog naar de locale en nationale zenders voor het laatste nieuws. Vooral de locale zender WHDH-7 News (verbonden aan NBC) brengt rechtstreeks verslag uit van de laatste ontwikkelingen, waaronder de derde dode en een toenemend aantal (zwaar) gewonden.
De derde dode was een Chinese graduate student aan Boston University die bij de finish toevallig stond te kijken. Tijdens de Faculty Lunch waren de collega’s allen zeer geschokt en verbijsterd. Iedereen vreest dat een ‘open event’ zoals de Boston Marathon in de toekomst helaas niet meer mogelijk zal zijn en door de extreme beveiligingsmaatregelen zijn informele karakter zal verliezen. De vergelijking met de aanslagen van twaalf jaar geleden (9/11) dringt zich op, ook al is het aantal slachtoffers maar een fractie. Volgende week staat de London Marathon op het programma en daarna de New York Marathon. Het lijkt er toch op dat de tijd voorbij is dat marathons een volksfeest zijn waarvan lopers en toeschouwers konden genieten.
Vanmiddag heb ik een lang geleden geplande afspraak met collega Philippe Aghion. Wij besluiten om onze afspraak ondanks de verschrikkelijke gebeurtenissen door te laten gaan, omdat Philippe later deze week weer op reis moet.
Philippe is zonder twijfel de meest reislustige Harvard-professor die ik ken. Dat komt omdat hij regelmatig president Hollande en zijn ‘premier ministre’ adviseert over de grote structurele hervormingen die Hollande – behalve in de arbeidsmarkt – niet aandurft door te voeren. Dit vanwege de gemeentelijke verkiezingen in 2014, die waarschijnlijk toch een ramp voor Hollande zullen gaan worden.
Aghion is de autoriteit op het terrein van ‘Schumpeterian dynamics and innovation’ en heeft belangrijke papers geschreven waarin het belang van onderwijs en onderzoek voor de groei van de (totale) productiviteit empirisch werd aangetoond. Hij heeft een paar jaar geleden op verzoek van CPB-directeur Coen Teulings een lezing in Den Haag gegeven. Maar daar is niet zoveel mee gedaan omdat het CPB de productiviteitseffecten van onderwijs en onderzoek helaas niet in zijn modellen kan verwerken.
Hierdoor leveren de investeringen in onderwijs en onderzoek zo weinig groei op in de verschillende verkiezingsprogramma’s. Wellicht is dat een oorzaak waarom het kabinet Rutte-II zo weinig in onderwijs en onderzoek investeert, zeker ook gegeven de korte horizon van onze politici.
WOENSDAG 17 APRIL 2013
Vanochtend door een aantal journalisten gebeld over de discussie die ontstaan is over een kritisch paper door Thomas Herndon, Michael Ash en Robert Pollin (HAL) van de University of Massachusetts at Amherst. De drie auteurs hebben geprobeerd om de empirische resultaten van het fameuze boek ‘This Time is Different’ van Carmen Reinhart (Harvard Kennedy School) en Kenneth Rogoff (Harvard Economics Department) uit 2009 en het daaraan verbonden NBER paper ‘Growth in a Time of Debt’ uit januari 2010 (dat een paar maanden later in de American Economic Review gepubliceerd is!) te repliceren.
Ze zijn daarin niet geslaagd vanwege een aantal fouten in een spreadsheet van Reinhart en Rogoff (R&R). Op basis hiervan concludeerden de drie auteurs (waarvan ik trouwens nog nooit gehoord had) dat de kritische grens van R&R van een staatsschuldquote van 90 % voor een vermindering van economische groei nu volstrekt waardeloos was geworden.
Ik heb het paper van HAL en ook de antwoorden van R&R op HAL gelezen (zoals het ook hoort in onze wetenschap) en ik kom tot de conclusie dat R&R – zoals zij ook toegeven – heel vervelende fouten in hun spreadsheet hebben gemaakt. Maar de conclusie van R&R met betrekking tot de mediaan blijft overeind.
Dat neemt niet weg dat R&R in het debat over de 90 % grens voor de staatsschuldquote voorzichtiger hadden kunnen en moeten opereren. In de op vrijdag verschenen editie komt het gezaghebbende weekblad The Economist in het artikel ‘The 90% question’ tot exact dezelfde conclusie. Het viel mij wel op hoezeer kwaliteitskranten als The New York Times en The Financial Times (en niet te spreken over onze “kwaliteitskranten”) hierop gesprongen zijn. En dan hebben wij het nog niet over de economen en niet-economen die de grens onwelgevallig vonden.
Deze zelfde middag een lunchafspraak met Jeff Frankel (Harvard Kennedy School) bij Bartley’s. Jeff was een kwartiertje te laat maar de reden werd mij al snel duidelijk. Zijn eerdere gesprek met Carmen Reinhart was – zoals de lezer zal begrijpen – enigszins uitgelopen. Jeff en ik kennen elkaar al meer dan twintig jaar en hebben beide veel onderzoek op dit terrein verricht en we verbazen ons, dat allerlei journalisten die nog nooit een wetenschappelijk paper geproduceerd hebben het hoogste woord in de discussie hebben. Economie begint steeds meer op voetbal te lijken. Iedereen meent van macro-economie verstand te hebben.
Bovendien zijn het de journalisten die de empirische resultaten van R&R met te weinig nuance gepubliceerd hebben, juist degenen die om zelfonderzoek bij economen roepen. Wanneer begint het zelfonderzoek bij de journalisten zelf? Het is waar dat R&R hun resultaten genuanceerder hadden kunnen brengen, maar het zijn dezelfde journalisten die de resultaten zonder enige nuance tot politieke proporties opgeblazen hebben.
DONDERDAG 18 APRIL 2013
Op donderdagmiddag de Faculty Lunch met vele collega’s. De discussie omtrent R&R komt kort ter sprake, maar iedereen deelt mijn bovengenoemde analyse. Een enkeling merkt terecht op dat de spreadsheets van R&R een “gat in de dijk” van hun resultaten hebben veroorzaakt, waarop HAL met graagte gesprongen zijn. De HAL-critici hebben deze fouten opgeblazen voor hun ‘moment of fame’. Onze conclusie was dat wij bij politieke beladen onderwerpen nog genuanceerder dienen te communiceren.
Daarna over iets heel anders gesproken met collega Raj Chetty, die vorige week de John Bates Clark Medal heeft gewonnen voor de Amerikaanse econoom onder 40 jaar die de belangrijkste bijdrage aan de economie heeft geleverd. Ongeveer de helft van de winnaars uit het verleden heeft later ook een Nobelprijs gewonnen.
Raj is een van de slimste economen van zijn generatie en daarnaast ook een vriendelijk en bescheiden mens. Hij is nu bezig met een paar co-auteurs om een grootschalig onderzoek te doen naar de sociale mobiliteit in de VS op basis van de gegevens van de Amerikaanse belastingdienst (IRS) die teruggaan tot 1960. Op basis van deze enorme database proberen hij en zijn co-auteurs in kaart te brengen in hoeverre de sociale mobiliteit per staat verschilt en of dit verklaard kan worden door de onderwijsinstellingen en andere instituties in deze staten.
De eerste resultaten wijzen op grote verschillen binnen de VS, variërend van 6-7 % tot 21-22 %. Ik denk dat de wetenschappelijke maar ook maatschappelijke betekenis van dit onderzoek zeer groot kan zijn.
VRIJDAG 19 APRIL 2013
Vanmiddag zou ik een lunch hebben met mijn collega Eric Maskin die in 2007 de Nobelprijs ontvangen heeft, maar onze lunch kon helaas niet doorgaan omdat alle universiteiten in Boston en Cambridge gesloten werden. Gistermiddag rondom 17.00 uur zijn de foto’s van de beide verdachten van de bomaanslagen door de FBI op de verschillende zenders gepubliceerd en is vanaf dat moment de openbare klopjacht op deze verdachten begonnen.
Vannacht is de eerste dader (de oudste broer) gedood bij een vuurgevecht op de MIT Campus waarbij een 26-jarige politieagent uit Somerville omgekomen is. De tweede dader (de jongste broer) is een 19-jarige student van de University of Massachusetts at Darmouth uit Dagestan. Deze verdachte heeft zich verscholen in het nabijgelegen Watertown (Norfolk Street) en zich tot nu toe nog steeds niet aan de politie overgegeven. Daarom is mij vanochtend afgeraden om voorlopig de straat op te gaan.
Deze week wordt dus net zo bizar afgesloten als die begonnen is, namelijk met de ‘Boston Marathon Bombings’. Ik sluit dit weekboek graag af met de woorden van Secretary of State (en voormalig Senator van Massachusetts) John Kerry: “Last week we have seen the best and the worst of human behavior’. Heel wijze woorden!
