Nederland uniek bij evaluatie onderzoek

Nieuws | de redactie

27 mei 2013 | Het Rathenau Instituut heeft geanalyseerd hoe kwaliteitszorg van onderzoek feitelijk functioneert en uitwerkt. “Het ontbreekt in Nederland aan een nationale doelstelling, aan een centrale organisatie en aan voorgeschreven consequenties verbonden aan de uitkomst van een evaluatie.”

In de studie ‘Twintig jaar Onderzoeksevaluatie’ stelt het instituut vast dat ons land een lang bestaand en stabiel systeem van kwaliteitszorg van academisch onderzoek kent . Zeker in vergelijking met een aantal andere landen, waar dergelijke systemen afwezig zijn of pas afgelopen decennium zijn ingevoerd.

Maar daardoor valt nu eens te meer op dat “het Nederlandse systeem aanzienlijk [verschilt] van dat in andere landen. In tegenstelling tot die systemen ontbreekt het in Nederland aan een nationale doelstelling, aan een centrale organisatie die verantwoordelijkheid draagt en aan voorgeschreven consequenties verbonden aan de uitkomst van een evaluatie.”

Uitermate kleine vergelijkbaarheid

Dit maakt “de Nederlandse situatie uniek: de verantwoordelijkheid ligt volledig bij de instellingen.” De instellingen hebben binnen de voorwaarden die het bestel aan hen stelt vervolgens gebruikgemaakt van de mogelijkheid zelf te bepalen welke eenheden van onderzoek worden geëvalueerd, merkt het Rathenau op. De effecten daarvan zijn groot: “Er is een grote variatie in reikwijdte van de evaluatie, variërend van nationale evaluaties van hele disciplines, via hele disciplines minus een enkele instelling, of een combinatie van disciplines binnen een instelling, tot een enkel centrum of een enkele leerstoelgroep.”

De coherentie is daardoor gering. Nederland wil blijkbaar vooral geen ‘nationaal beeld’ of ‘nationaal beleid’  op dit terrein. “Een totaal overzicht op evaluaties ontbrak tot nu toe. Het overzicht op de bestuursstandpunten en de gevolgen ontbreekt nog steeds. De vergelijkbaarheid van de evaluaties is uitermate klein.”

Bijna alles scoort hoog

Dit leidt niet tot klachten in het veld, overigens. Integendeel, lijkt het.  “De gebruikers waarderen het systeem als managementinstrument en waarderen de autonome beslissingen die bestuurders kunnen nemen naar aanleiding van de uitkomsten van de evaluatie.”

De uitkomsten van de evaluaties vertonen een zeer gunstig beeld en worden daardoor ook wat monochroom. “De score op alle criteria – wetenschappelijke kwaliteit en productiviteit, impact en perspectief – is in de afgelopen twintig jaar toegenomen. Momenteel scoort vrijwel al het onderzoek als ten minste internationaal concurrerend. Hierdoor zijn er nauwelijks kwaliteitsverschillen waarneembaar tussen onderzoekseenheden.”

U leest de volledige studie hier