Sylvester@Harvard, Week 9
MAANDAG 20 MEI 2013
Vandaag is het Tweede Pinksterdag in Nederland, maar hier in Boston en Cambridge een gewone werkdag. Dit is mijn laatste week van mijn verblijf als Visiting Scholar bij het Harvard Economics Department. Het is een hele intensieve periode geweest met gastcolleges, seminars, lunches en diners met junior en senior faculty.
Een renaissance van verrijking
Een sabbatical leave bij een absolute topuniversiteit als Harvard, ook al is het voor de derde keer, is nog steeds een unieke ervaring en zeer verrijkend en inspirerend voor onderwijs en onderzoek. Het zorgt voor een renaissance van een wetenschapper door de rijkdom aan nieuwe ideeën en ervaringen.
Daarom zou het heel spijtig zijn als de regeling voor zo’n sabbatical leave (een semester per vijf jaar) door de universiteiten, onder druk van de bezuinigingen door de minister van Onderwijs voor de jonge generaties wetenschappers opgeheven zou worden. Het lijkt mij verstandiger als de minister zou bezuinigen op de vele hobby’s en reizen van haar ambtenaren die geen toegevoegde waarde voor onderwijs en onderzoek hebben.
Vandaag heb ik hier een lunch met Emmanuel Farhi, een van de beste macro-economen van zijn generatie. Slechts 34 jaar met inmiddels een indrukwekkende lijst van publicaties in de economische top journals (AER, JPE, QJE, etc.). Emmanuel stamt uit een oud geslacht van Egyptische joden, die uitgeweken zijn naar Frankrijk en is geboren in Parijs. Hij is, net als ik, begonnen met wiskunde en overgestapt naar de economische wetenschap. Dat geeft een band. Emmanuel is een leerling van Jean Tirole (MIT en Toulouse) en heeft in 2006 zijn PhD bij MIT afgerond. ‘Wat goed is, komt snel’, dat motto is zeker op hem van toepassing.
De ‘fiscal union’ op de agenda
Daarnaast behoort hij tot een nieuwe generatie van topeconomen die ‘rigor’ en ‘relevantie’ probeert te combineren en niet – zoals zoveel econometristen en wiskundig economen bij ons – met esoterisch onderzoek bezig is. De laatste tijd doet hij met name theoretisch en empirisch onderzoek naar ‘fiscal unions’ en dat zal ongetwijfeld verband houden met zijn positie in de Conseil d’Analyse Economique (CAE), het economisch adviesorgaan voor de Franse premier.
Emmanuel vroeg mij tijdens onze lunch in Cambridge 1 in Church Street, waar wij een heerlijke pizza gegeten hebben, naar mijn visie op de Europese ‘banking union’ en ‘fiscal union’, waarover ik als lid van het Monetaire Experts Panel van het Europese Parlement een aantal briefing papers heb geschreven (zie link). Mijn vraag aan hem was wat volgens hem, op basis van zijn publicaties, de drie belangrijkste elementen van een ‘fiscal union’ zouden moeten zijn.
Zonder omhaal van woorden formuleerde hij zijn antwoord als volgt: ‘More automatic stabilizers such as a European unemployment insurance system, more gradual phasing in of European taxes like the VAT (BTW) which is an efficient tax system, and more burden sharing by a European deposit insurance system with, of course, a European micro-supervision and resolution mechanism for banks.’ Ik was het met zijn aanbevelingen van harte eens, maar merkte op dat dit zeker een decennium of meer duurt.
DINSDAG 21 MEI 2013
Vanochtend vele emails vanwege het Pinksterweekend beantwoord. De normale lading van maandagse emails komt nu zoals te verwachten was een dag later. Dat geeft ook aan hoe heilig zo’n weekend in Nederland is.
Hyperactief mens
Na een snelle lunch naar mijn afspraak met Larry Summers, voormalig minister van Financiën onder Bill Clinton en oud-president van Harvard University, die tegenwoordig resideert op de Harvard Kennedy School (HKS) met drie secretaresses! Larry ken ik vanaf mijn eerste sabbatical in 2003, toen hij net als president aangetreden was.
Summers heeft de prestigieuze John Bates Clark Medal gewonnen en was ooit voorbestemd voor een echte wetenschappelijke carrière, gelet op de twee Nobelprijswinnaars in zijn familie. Maar hij heeft toch nooit alleen voor de wetenschap willen kiezen, omdat hij volgens mij niet het geduld had om zo’n wetenschappelijke loopbaan op te bouwen. Het werken aan wetenschappelijke publicaties vereist concentratie en focus en daar is Larry te onrustig, te hyperactief voor.
Zijn intellectuele capaciteiten zijn indrukwekkend en worden door iedereen die ik ken geroemd. Soms heeft Larry wel eens de neiging om politiek incorrecte uitspraken te doen, maar dat wordt door de collega’s vaak vergeven. Zo’n politiek incorrecte uitspraak heeft hem echter wel de kop als president van Harvard gekost. Larry is zo’n snelle denker dat hij aan maar een zin genoeg heeft om het verhaal af te maken.
De Bermudadriehoek
Het is voor mij onmogelijk om alle onderwerpen te bespreken die tijdens ons gesprek aan de orde kwamen. Daarmee zou ik een compleet extra weekboek kunnen vullen en dat is niet de bedoeling hiervan. Het interessantste onderwerp van ons gesprek was zijn vraag aan mij: ‘What’s Happening in Europe?”. Hoe komt het dat de eurocrisis zo lang duurt?
Waarom worden de problemen niet opgelost? Mijn antwoord was dat dit kwam door de Bermudadriehoek van het korte termijn denken bij politici in Europa (zie hierbij de link). Larry begreep mijn analyse, deelde mijn conclusie en voegde eraan toe dat dit ook voor de VS en Japan geldt. Ten slotte besloten wij ons fascinerende gesprek op typisch Amerikaanse wijze: met een foto van ons beide.
WOENSDAG 22 MEI 2013
Vanochtend gewerkt aan mijn boek met Edin Mujagic met als werktitel ‘The Age of Financial Repression’, afkomstig uit ons artikel voor Project Syndicate dat vorig jaar gepubliceerd is en vele keren gedownload is. Het komt mooi uit dat ik vanmiddag een lunch heb met mijn HKS collega Carmen Reinhart, die in het verleden belangrijke artikelen over dit onderwerp gepubliceerd heeft en die kan adviseren over de opzet van het boek.
Ik heb met Carmen in Henrietta’s restaurant in het Charles hotel afgesproken dat op loopafstand van HKS is. Ik vermoed dat de Reinart-Rogoff (RR) controverse ook wel ter sprake zal komen, maar heb mij voorgenomen om vooral te luisteren naar haar kant van de zaak en op haar verzoek te adviseren hoe hiermee om te gaan. Vanwege de vertrouwelijkheid van mijn advies kan ik niet verder uitweiden over wat wij besproken hebben.
Financiële repressie
Wel kan ik de lezers informeren over mijn gesprek met Carmen over het fenomeen financiële repressie, een verschijnsel dat door vele economen en politici volstrekt onderschat wordt. Volgens Carmen is financiële repressie inderdaad het grote probleem van dit decennium en wellicht ook het volgende decennium in Europa, Japan en de VS.
Eigenlijk is financiële repressie een (ex post) ‘wealth tax’ die niet alleen ‘opaque’ (intransparant) is, maar ook zorgt voor enorme herverdelingseffecten ten koste van spaarders en gepensioneerden en ten gunste van schuldenaars. En dan in het bijzonder de overheden die hun begroting niet op orde kunnen of wensen te brengen.
Carmen noemde het voorbeeld van de VS vanaf de Tweede Wereldoorlog tot het eind van de jaren zeventig. De financiële repressie kende in deze drie decennia volgens haar ook drie stadia. Het eerste stadium was direct na WO II met renteplafonds die de effectieve rentes op nul hielden. Daarna kwam het roemruchte ‘Accord’ tussen de Treasury en Federal Reserve System, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, waarbij korte liquide schuld werd ingeruild voor lange illiquide schuld van de overheid.
Ten slotte werden in de jaren zestig en zeventig weliswaar de renteplafonds (zoals Regulation Q) opgeheven, maar bleef de reële rente niettemin negatief door de snelle stijging en zelfs acceleratie van de inflatie in de VS. Kortom, deze periode van financiële repressie heeft in de VS bijna dertig jaar geduurd. Wij zitten nu in een soortgelijke periode van financiële repressie, een fase die met de kredietcrisis begonnen is, al ruim vijf jaar duurt en nog lang zal gaan duren.
DONDERDAG 23 MEI 2013
Vanmiddag een lunch met mijn overbuurman op Littauer, dr. Jian Gao, die hier samenwerkt met Eric Maskin. Jian was 16 jaar werkzaam bij het Chinese ministerie van Financiën, laatst in de functie van directeur-generaal, daarna werd hij Vice Governor van de China Development Bank (CDB). Sinds de privatisering van de CDB is hij de Advisor van de Chairman van deze belangrijke bank.
Band met China, home in America
Hij is de auteur van het standaardwerk (volgens Stephen Roach) ‘Debt Capital Markets in China’ dat in 2007 verschenen is en wordt wel de ‘Father of China’s Bond Market’ genoemd. Jian is niet alleen een zeer serieuze onderzoeker met een indrukwekkende staat van dienst, maar ook een buitengewoon vriendelijke collega, die mij elke ochtend verwelkomde op onze gang in Littauer. Met hem heb ik in de afgelopen drie maanden een bijzondere band opgebouwd en wij gaan deze periode afsluiten met een lunch in Toscano’s restaurant in Brattle Street.
Vanavond mijn afscheidsdiner bij Ben en Barbara Friedman in hun prachtige ‘colonial house’ in Sparks Street. Zij hadden mij al eerder voor een diner thuis uitgenodigd maar dat was er niet van gekomen door de drukke agenda van Ben, Barbara en mijzelf. Als presentje had ik een replica van een antieke prent opgeduikeld, met daarop niet alleen Harvard College en Radcliffe College – de vroegere pendant van Harvard voor vrouwelijke studenten – maar ook hun eigen huis met de namen van de oorspronkelijke bewoners.
Het presentje werd zeer gewaardeerd door Ben en Barbara die veel historisch gevoel hebben. Wij hebben herinneringen opgehaald aan mijn eerste sabbatical bij Harvard, toen mijn gezin ook naar Cambridge overgekomen was. Kortom, het was een prachtige afsluiting van mijn derde sabbatical. Ben benadrukte dat de collega’s mijn aanwezigheid zeer op prijs hadden gesteld en dat ik altijd welkom ben in, zoals hij het noemde, ‘your home in America’!
VRIJDAG 24 MEI 2013
Dit is mijn laatste weekboek en ik hoop dat de lezers op mijn weblog (www.sylvestereijffinger.com) en op ScienceGuide en mijn volgers op Twitter (@SCWEijffinger) mijn inspanningen voor het weekboek hebben kunnen waarderen. Op mijn beurt wil ik alle lezers en volgers bedanken voor hun vele positieve reacties, die ik zeer op prijs heb gesteld. Van alle ervaringen tijdens mijn verblijf op Harvard heb ik slechts de helft kunnen opschrijven, omdat ik u niet wilde vermoeien met onbelangrijke gebeurtenissen en ervaringen hier.
Nederlands HO goed gepositioneerd
Hopelijk hebben de lezers en volgers enig inzicht gekregen hoe ‘every day life goes at Harvard University’. De grote belangstelling voor mijn weekboeken geeft mij hoop voor de toekomst van onze universiteiten, waarop wij gerust trots mogen zijn. Gegeven de toenemende studentenaantallen en de afnemende financiering door de overheid hebben de Nederlandse universiteiten in de afgelopen decennia een uitstekende prestatie op het gebied van hoger onderwijs en onderzoek geleverd.
Dat kan niet van alle door de overheid gefinancierde goederen en diensten gezegd worden. Dat wil niet zeggen dat er niet nog veel te verbeteren is, maar onze universiteiten zijn zeer goed gepositioneerd om de wereldwijde concurrentie verder aan te gaan. Het wachten is op een overheid die dat niet probeert te sturen, maar juist zo goed mogelijk gaat faciliteren.
