België redt OV-kaart
De Belgische spoorwegen nemen hun verlies. Door de feiten over de Fyra zonder verder overleg naar buiten te brengen heeft de NMBS voldongen feiten geschapen voor minister Schultz. Inmiddels is duidelijk, dat ook de NS zich aan dat feit niet onttrekken kan.
Gevolg van de Belgische daadkracht is onder meer, dat de High Speed Alliance van de NS in hoog tempo naar een faillissement raast. Als er al snelle treinen tussen Amsterdam en Brussel zullen rijden, dan zullen dat extensies van de Eurostar en/of Thalys zijn, niet NS-rijtuigen. In de Kamer willen velen de HSA haar concessie op dit traject daarom laten opgeven. De financiële gevolgen voor de NS en minister Schultz zouden vreselijk zijn, maar lijken onvermijdelijk te worden.
Beker bittere gal
V&W heeft al grote bedragen in de HSA gestoken om een eerder bankroet te voorkomen en toen moest de Fyra feitelijk nog gaan rijden. Op korte termijn toch alternatieve, betrouwbare snelle treinen te laten rijden, zou alleen kunnen als Nederland de Bundesbahn zou smeken haar ICE treinen uit te lenen daarvoor. Maar dat zal niet lukken. Siemens heeft al achterstanden bij het aanleveren van deze wonderen der hightech aan de Duitse opdrachtgever. Rijden op het supersnel traject München-Frankfurt-Berlijn gaat in die situatie voor.
De NS zal dan ook enorme verliezen moeten inboeken: op de Fyra-kosten als zodanig, op de nimmer te realiseren inkomsten van die treinen en uit de HSA en bovendien op de ‘terugbetaling’ van de honderden miljoenen die minister Schultz ter overbrugging al had voorgeschoten. De beker bittere gal is voor de minister en het spoor dan nog niet leeggedronken echter.
De NS staat immers voor een tweede grote tegenvaller: het staken van de OV-kaart voor studenten. Die jaarlijkse bulkinkomsten à €700 miljoen zijn een van de kurken waar de organisatie op drijft en Rutte-II dreigt deze op korte termijn te staken. De combinatie hiervan met de Fyra-déconfiture zou in de NS gaten schieten van zeker een miljard en hoogstwaarschijnlijk aanzienlijk meer. Dit nog afgezien van de effecten voor de NS van de zware bezuinigingen door minister Schultz op de infrastructuur.
Het geheugen van Kunduz
Het spoorbedrijf kan zulke tegenvallers niet aan. Een ontslaggolf of het staken van grote infraprojecten om kosten geforceerd terug te brengen zouden ontwikkelend werken, ook op het broze economisch klimaat. Een geforceerde prijsverhoging voor de reizigers en forenzen zou funest zijn, zowel voor de reputatie van betrouwbaarheid en klantgerichtheid, als voor de arbeidsmarkt en koopkracht van werkenden. De recente forensentaks-afgang zit bovendien VVD, CDA, CU, D66 en GroenLinks nog diep in het geheugen uit ‘Kunduz’.
De VVD zal haar minister van verkeer en infrastructuur aan de gevolgen hiervan niet willen blootstellen, na de gebeurtenissen rond Teeven, Weekers en het ‘woonakkoord’ van Blok. De PvdA zal haar zwakke staatsecretaris Mansveld evenmin in deze gure wind willen zien komen staan.
Rutte-II zal een bankroet van de NS en eigen bewindslieden willen voorkomen. En dat kan. Door D66, GroenLinks en CU af te kopen voor hun steun aan een sociaal leenstelsel met behulp van een voortzetting van de OV-kaart. Het CDA lijkt dit te doorzien, evenals de SP. Beide ontkoppelen fluks de OV-perikelen van het leenstelsel, iets dat VVD en PvdA in hun regeerakkoord feitelijk ook deden ten aanzien van het studentenbeleid, maar nu inmiddels niet meer in de onderhandelingen.
Eigenlijk zou de oppositie volgens SP en CDA rustig kunnen afwachten en de prijs bij OCW opdrijven tot het moment dat VVD en PvdA de OV-kaart toch wel laten voortbestaan om een totaal spoordebacle te voorkomen. Het feit dat oud-HO-woordvoerder Sander de Rouwe (CDA) nu als V&W-specialist de opdoeking van de HSA eist, is in dit verband geen toeval, bijvoorbeeld.
“D66 wil te graag”
Dat D66 en GL zich zouden laten ‘afkopen’ met iets dat de regeringscoalitie toch al zou moeten doen, achten VVD en PvdA achter de hand waarschijnlijk een bewijs van politiek-bestuurlijke naïviteit. “Pechtold wil zo graag dat hij vergeet zijn knopen te tellen,” zeggen anderen uit de oppositie tegen ScienceGuide.
Het totaalbeeld komt er dan zo uit te zien: Schultz helpt de NS te redden door de OV-kaart voort te zetten samen met haar PvdA-collega Bussemaker. De OCW-minister benut deze noodgedwongen situatie van de VVD-collega om haar leenstelsel door de Senaat te loodsen, zulks met links-liberale steun. Een flink deel van de opbrengst daarvan zet minister Dijsselbloem in om dat voortgezette OV-kaart contract te dekken.
Immers, dit zijn uitgaven die het HO en zijn toegankelijkheid ten goede komen, zal hij zeggen. Met welluidende citaten van D66, GroenLinks, LSVb, ISO en de HO-koepels als zijn bewijsvoering. De HO-instellingen zullen daardoor ook op langere termijn slechts geringe investeringen ontvangen op grond van de afschaffing van de basisbeurs. Waar het leenstelsel om begonnen was, dat raakt zo snel buiten beeld, kortom.
Koud geserveerd
De OV-kaart voor studenten blijft al met al dan toch behouden langs deze spoorroute. Dat is het onbedoelde gevolg van de ingenieurskwaliteiten van AnsaldoBreda, de Hollandse koopjesmentaliteit bij de aanschaf en ontwikkeling van toptechnologische projecten en de Belgische finesse in het kiezen van het moment van wraak voor de IJzeren Rijn en Hedwigepolder.
La vendetta è un piatto che va servito freddo. Oftewel ‘de wraak is een gerecht dat je koud serveert’, zeggen de landgenoten van de AnsaldoBreda-constructeurs niet voor niks. De Fyra redt de OV-kaart op het moment dat deze na 25 jaar niet meer nodig leek.
