Inkijk in de tabakslobby
Onderzoekers van de Universiteit Maastricht starten een nieuw project waarbij voor de eerste keer in Nederland wetenschappelijk onderzoek gedaan gaat worden naar openbaar gemaakte documenten over de Nederlandse tabakslobby. Het gaat om ruim 700 documenten uit de periode 2000-2011, bestaande uit correspondentie tussen de Nederlandse tabaksindustrie en de Nederlandse overheid.
Die zijn onlangs toegankelijk gemaakt door de Legacy Tobacco Documents Library van de Universiteit van Californië. Later dit jaar zullen naar verwachting nog veel meer documenten openbaar worden gemaakt die de periode 1990 – 2000 betreffen.
Ministeries zijn ‘gewobt’
De documenten zijn afkomstig uit de archieven van verschillende ministeries waaronder VWS, Economische Zaken en Financiën, en zijn in 2011 vrijgekomen naar aanleiding van twee grootschalige WOB-verzoeken van onderzoeksjournalist Joop Bouma van Dagblad Trouw. Uniek is dat deze documenten nu op initiatief van prof. dr. Marc Willemsen, hoogleraar Tabaksontmoediging en hoofd van de onderzoeksafdeling bij STIVORO, door de bibliotheek van de Universiteit Maastricht zijn gedigitaliseerd, systematisch geïndexeerd en toegevoegd aan de grote database van de de Legacy Tobacco Documents Library.
Daarmee zijn de documenten toegankelijk geworden voor onderzoekers wereldwijd en zijn ze op elk zoekwoord te raadplegen, zoals auteur, organisatie, soort document en het publicatiejaar. Op basis van specificaties voor de invoer in de database is gezocht naar een goede manier van opslag en uitwisseling van grote hoeveelheden data.
Er is maatwerk geleverd voor een goede koppeling tussen de Nederlandse correspondentie en de Tabaksbibliotheek in Californië. “Door de unieke koppeling aan de andere documenten uit deze bibliotheek, worden de dwarsverbanden van lobbyactiviteiten op wereldwijd niveau zichtbaar”, aldus Willemsen.
De overheid terughoudend genoeg?
Jessamina Lie, verbonden aan de vakgroep Health Promotion, gaat de wetenschappelijke analyse van de documenten uitvoeren. Zij zal de documenten per ministerie onder de loep nemen en naar aanleiding van haar bevindingen aanvullen met interviews met relevante stakeholders zoals Eerste- en Tweede Kamerleden, ambtenaren en medewerkers van lobbybureaus.
“Op deze manier krijgen we een vollediger en rijker beeld van de communicatie tussen de tabaksindustrie en de Nederlandse overheid. Dit is onder meer belangrijk omdat de overheid volgens het Kaderverdrag inzake Tabaksontmoediging van de Wereldgezondheidsorganisatie uiterst terughoudend moet zijn in haar communicatie met tabaksvertegenwoordigers.” Recent werd kritiek op bijvoorbeeld de moeder van minister Asscher vanwege haar rol in deze lobby een cause celèbre in het Haagse.
Het onderzoek zal, naar verwachting begin 2015, resulteren in een eerste wetenschappelijke rapportage. De bevindingen worden bovendien in een internationaal perspectief geplaatst om de Nederlandse tabakslobby te vergelijken met de industrie in het buitenland.
