De B.V. Slavenhandel Nederland
Onderzoekers van de VU, Universiteit Leiden en het Internationale Instituut voor Sociale Geschiedenis gaan onderzoeken hoeveel geld ons land verdiend heeft aan de slavenhandel. Hoewel er ruime belangstelling bestaat voor dat vraagstuk, is naar die materiële opbrengsten nog vrijwel geen onderzoek naar gedaan.
Hun nieuwe project ‘Slaves, Commodities and Logistics: the direct and indirect, the immediate and long-term economic impact of eighteenth-century Dutch Republic transatlantic slave-based activities’ onderzoekt het belang van de aan slavernij gerelateerde productie en handel voor de Nederlandse economie in de 18e eeuw. Voorlopige schattingen suggereren dat de baten uit de Atlantische, aan de slavernij gerelateerde handel hoger waren dan die van de roemruchte VOC.
Ook bankensector floreerde
Er wordt niet alleen gekeken naar de directe baten van de slavenhandel en de opbrengsten van de plantages, maar ook naar indirecte effecten, zoals gunstige gevolgen voor de werkgelegenheid aan scheepswerven en toeleveringsbedrijven. Tevens wordt een analyse opgesteld van de winsten die behaald werden op de export van door slaven vervaardigde koffie, suiker en tabak.
De derde invalshoek betreft het verzekerings- en bankwezen en de maritieme sector, die door de Atlantische handel konden floreren. In dit onderzoek wordt tevens nagegaan in hoeverre de ontwikkeling van de Rotterdamse haven gestimuleerd werd door de rol die deze kreeg in de achttiende-eeuwse Atlantische economie.
Uit recent onderzoek van de VU en University College London is duidelijker geworden waar de slaveneigenaren precies gehuisvest waren. Vorig jaar hebben studenten van de VU al in kaart gebracht waar in Amsterdam precies slavenhandelaren woonden. Laatst is deze kaart in samenwerking met University College London uitgebreid en is een overzicht gemaakt waar de handelaren woonden in Den Haag, Utrecht, Haarlem, maar ook in Suriname, Curaçao, Londen en Genua.
Slavenhandelaren gecompenseerd
Bij de afschaffing van de slavernij in 1863 kregen de eigenaren van slaven, zowel die van plantages als van particuliere slaven in Suriname en de Antillen, een financiële compensatie. De meeste eigenaren woonden in Paramaribo of de Antillen, een deel woonde in Nederland, zo laten de uitgewerkte kaarten nu zien. Deze zijn gemaakt op basis van onderzoek onder andere in het Nationaal Archief en op die documenten is ook te zien hoeveel slaven een eigenaar in bezit had.
“Dit is het begin van een veel groter onderzoek. Er is nog veel onbekend over het slavernijverleden van Nederland, terwijl in het dagelijks leven overal aanknopingspunten zijn, zoals koffie, suiker, chocola en gebouwen. Kaarten zijn ware eyeopeners voor een breed publiek omdat ze het slavernijverleden op een toegankelijke manier in beeld brengen”, zegt VU-onderzoeker Dienke Hondius. Zo kon de redactie van ScienceGuide vaststellen, dat in de hele omgeving van haar kantoor aan de Keizersgracht in Amsterdam het eigendom van slaven bon ton was, maar net op het stukje grachtengordel rond haar vestiging niet.
