NS verspeelt OV-kaart

Nieuws | de redactie
5 juli 2013 | “Met de NS heb ik het helemaal gehad.” Allerlei Kamerfracties hikken aan tegen een verlenging van het OV-kaart contract. De vervoerders hebben hun eigen glazen ingegooid.

Coalitie en kabinet staan voor een Gordiaanse knoop en pogen die te ontwarren door aan losse einden te sjorren. De grote SF-posten in de begroting komen er alleen maar strakker door te zitten en D66 en GroenLinks haakten daarom maar liever tijdig af.

Verkeerde toon

De basisbeurs en aanvullende beurs zijn forse uitgaven die maar langzaam omlaag gebracht kunnen worden, inmiddels al een jaar extra vertraagd. Daarnaast is er de €700 miljoen per jaar die via het OV-kaart contract naar de OV-bedrijven gaat. Die kan het kabinet herbestemmen voor kwaliteitsinvesteringen als het van verlenging van dat contract zou afzien, of inzetten om het tekort flink te reduceren.

Dat beseft ook de NS inmiddels. Het regeerakkoord van VVD en PvdA geeft minister Bussemaker voldoende ruimte voor herschikkingen in de HO-investeringen, zoals het leenstelsel laat zien.  Het spoorbedrijf is dan ook alert geworden over de mogelijkheden die hier ontstaan. Kansen en bedreigingen, wel te verstaan.

De NS heeft daarom consultants ingehuurd om de aanpak hiervan grondig uit te werken. En daar wringt de schoen. Deze zijn namelijk actief in ‘het Haagse’ om de voortzetting van het OV-contract te bepleiten en slagen er in precies de verkeerde argumenten en zeker ook de verkeerde toon te vinden.

Terwijl de coalitiefracties ‘geld zoeken’ voor investeringen en OCW alles doet om  gevrijwaard te blijven bij de bezuinigen – inclusief bereidheid tot een nieuwe nullijn – loopt de NS-lobby langs een ander spoor. De pleidooien voor het OV-contract richten zich op de problemen die de NS reeds moet ondergaan en het onrecht dit bedrijf aangedaan in politiek Den Haag en de media. Indruk maken zij niet. Irritatie wekken zij massief.

Hoe zielig

Kamerfracties melden ScienceGuide dat zij de NS-benadering “stuitend” vinden. Kern van die afkeer is de indruk die de NS wekt dat een OV-contract zowel hun goed recht is, als een soort pinautomaat om de actuele financiële perikelen – HSL, Fyra, AnsaldoBreda – te mitigeren. “Wij moeten vooral beseffen hoe zielig de NS is, hoeveel nare kritiek zij over zich heen moeten laten gaan,” zegt een coalitie-woordvoerder tegen ScienceGuide.

Kamerspecialisten op HO- en mobiliteitsterrein delen bovendien deze zienswijze inmiddels. Bij beide zijn het geduld en de compassie volledig versleten. “De NS doet het voorkomen of hen groot onrecht aangedaan wordt, als wij van onze kant de noodzaak van de uitgaven voor zo’n kaart de noodzaak van de uitgaven voor zo’n kaart kritisch bezien. Als je een ‘klant’ hebt die zulke vragen heeft dan moet je vooral zo beledigd verongelijkt gaan reageren! In plaats daarvan doe je er dan goed aan die vragen serieus te nemen en samen naar een oplossing te willen zoeken.”

Kwaliteitsondersteuning

Ook minister Bussemaker stelt zich afstandelijk op. Zij benadrukt dat in de uitgaven voor hoger onderwijs een strategische accentverschuiving gaande is, van “inkomensondersteuning” naar “kwaliteitsondersteuning”. Ook geeft zij HBO en WO meer ruimte om bij de midterm review hun prestatieafspraken hun voortgang te presenteren nu de financiële ruimte beperkt moet blijven. Geen wonder dat de ‘inkomensondersteuning” via de OV-kaart snel verliest aan urgentie.

Nu D66 en GroenLinks de coalitie niet willen bijstaan bij het leenstelsel, moeten OCW en Dijsselbloem bovendien het ondenkbare durven denken: alternatieve trajecten. Het leenstelsel levert nu immers weinig op, door de vertraging in de tijd en de grote kans dat de Senaat het verder opschort in de behandeling, dan wel bruut afwijkt in een snelle stemming. De OV-kaart is als alternatieve bron van investeringen dan ineens om die redenen attractief.

Macedonische student 

1] De opbrengst is onmiddellijk en fors. €700 miljoen per direct steekt schril – en positief – af tegen de kleine, incrementele bedragen die het leenstelsel langzamerhand op zou gaan leveren vanaf 2015. Het risico dat dat geld uiteindelijk ‘verdwijnt’ in tegenvallers en nieuwe hobby’s van Kamer en bewindslieden kan niet onderschat worden.

2] Toevoeging van de €700 miljoen aan het prestatiegebonden deel van het HO-macrobudget verandert de HO-bekostiging fundamenteel en krachtig. Zijlstra voerde dit in, inclusief de prestatieafspraken, met een prestatiefactor van niet meer dan 7% van het budget á ruim €200 miljoen. Met de OV-kaart opbrengst schiet dit omhoog naar €1 miljard en rum 20% van de bekostiging. Marginaal is het dan voorgoed niet meer.

3] Het leenstelsel vereist wetgeving en steun in de Eerste Kamer, wil het ooit iets gaan opbrengen. De OV-kaart heeft hier geen last van. De Senaat kan het Kabinet niet beletten een contract niet te vernieuwen en de middelen anders te verdelen, tenzij de Eerste Kamer de OCW-begroting zou verwerpen. Dat zal niet gebeuren, gelet op de 80% salarisuitgaven waaruit die tientallen miljarden bestaan. Ook zal de Senaat een fikse extra investering in kennis niet durven blokkeren waar deze geen nieuwe, complexe regelgeving vereist.

De Gordiaanse knoop werd door een Macedonische student van Aristoteles soepel ontward, overigens. Alexander hakte de touwen met een slag van zijn zwaard doormidden.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK