Op zoek naar nachtelijk gefladder
Al jaren woedt er een hevige discussie over het Nederlandse natuurbeleid. Het zou teveel gericht zijn op soorten en het land “op slot gooien”, zoals de Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland regelmatig zegt. Toonbeeld van dit natuurbeleid is de Korenwolf, waar dit hamstertje voorkomt vindt aangepast beheer plaats. Bovendien mag er natuurlijk niet gebouwd worden op plekken waar dit in Nederland bijna uitgestorven knaagdier voorkomt. Volgens de Wageningse onderzoeker Fred Kistenkas komt dit vooral door de Nederlandse interpretatie van de Europese Natura 2000 richtlijnen voor natuurbescherming.
Waar de Korenwolf internationaal niet bedreigd is, zijn andere soorten met goede redenen op een Europees niveau strikt beschermd. Alle vleermuizen vallen onder Habitatrichtlijn IV wat betekend dat Nederland voor die soorten en hun voortplantings- of rustplaatsen beschermingsmaatregelen nemen. Voor sommige soorten moeten zelfs beschermde gebieden worden aangewezen.
Vooruit met de natuur
Staatssecretaris Sharon Dijksma nam de interpretatie van Kistenkas over en schreef onlangs het pamflet ‘Vooruit met de Natuur’. Hierin pleit ze voor minder individuele soortbescherming en waarin “Natuur van hindermacht naar kracht” moet ontwikkelen. “De huidige Natuurbeschermingswet gaat uit van een juridisch zeer gedetailleerd uitgewerkte vorm van maakbaarheid en zekerheid die ecologisch gezien niet te bieden is”, legt Kistenkas uit.
“Ik wil de natuur beschermen door haar anders, duurzaam te gebruiken. Niet door er een hek eromheen te zetten, apart van de omgeving. Maar juist door natuur bij ons dagelijks leven te betrekken. Slim en gecombineerd met andere belangen. Veel minder de overheid die het allemaal bepaalt, en veel meer ruimte voor uw ideeën en uw voorkeuren,” schrijft Dijksma in het pamflet. Maar Brusselse regels blijven geldig.
Om te kijken of ergens vleermuizen zitten wordt altijd onderzoek gedaan volgens het jaarlijkse geüpdatete vleermuisprotocol. Bij grote bouw- sloop of renovatieprojecten is dit onderzoek verplicht, want vleermuizen houden zich graag op in spouwmuren, onder dakpannen of in donkere kelders. Plekken waar je de beesten, zeker in het nachtelijke duister maar moeilijk kan vinden. Dus, hoe werkt vleermuis onderzoek dan? Ecologen Marlot Jonker en Jos Stofberg van ‘Stofberg en Jonker Vleermuisonderzoek’ maken het aanschouwelijk en nodigden ScienceGuide uit voor een van hun onderzoeken.
This is bat country
Het wordt langzaam donker in de ietwat aftandse woonwijk in een van de zuidelijke steden. De zwaluwen zoeken hun nestjes op terwijl de eerste vleermuizen hun verblijfplaatsen verlaten. Het is zaak om deze verblijfplaatsen zo precies mogelijk in kaart te brengen zodat bij de renovatie hiermee rekening kan worden gehouden. Om de zomerverblijven en kraamkolonies – “vleermuizen hebben geen nesten”, aldus Jos Stofberg – goed te kunnen vinden moet op zeker twee verschillende momenten onderzoek worden gedaan.
In het pikkedonker biedt de nodige technologie uitkomst. Supersone opname apparatuur maakt het mogelijk om kraamkolonies en andere verblijfplaatsen op te sporen. Tijdens het hele onderzoek staat deze opname apparatuur aan op 37000 hertz, om geluiden op te vangen die veel te hoog zijn voor het menselijke gehoor. “Op deze frequentie kan je alle soorten horen die in deze wijk kunnen voorkomen, soorten die rond de 30000 hertz zitten tot die rond de 45000 hertz zitten. Vandaag zijn we vooral op zoek naar de Gewone Dwergvleermuis, en die zit rond de 45000.”
Om kwart over tien zien we dan de eerste vleermuis, maar helaas net buiten het onderzochte gebied. Tien minuten later zie je niet veel meer maar, maar de supersone sensor slaat af en toe uit met – voor de professional – onmiskenbaar vleermuizen geluid. Vleermuizen zijn dus aanwezig en hoogstwaarschijnlijk moeten ze binnenkort verkassen. In deze wijk zullen enkele vleermuis huizen gebouwd gaan worden, zodat ze redelijk ongestoord hun nachtelijke jachttochten ook volgende zomer weer kunnen uitvoeren, wat Dijksma ook van plan is.
