Kabinet moet schrapen in onderwijs
Universiteiten en hogescholen zullen allereerst moeten rekenen op een reeks versoberingen die de hele overheid en semioverheid sector gaat raken. Het afzien van een inflatiecorrectie bij de uitgaven door OCW is geen directe, op het eerste gezicht opvallende bezuiniging. Toch snijdt dit bij alle materiele kosten een stukje ruimte af en maakt zo het doen van investeringen weer extra lastig. Het is een soort sluipende bezuiniging waarover de schoolbesturen in PO en VO al jaren ernstig klagen.
Personele bevriezing
In zekere zin gebeurt bij de salarisuitgaven hetzelfde. De nullijn die voor de mensen in het onderwijs zal gaan gelden, net als voor anderen in de ambtelijke wereld, houdt namelijk in, dat ook de personele kosten van HBO en WO bevroren blijven. Dat heeft tot direct gevolgd dat ook hier bij ‘human resource management’ de ruimte voor beleid en vernieuwing verder ingeperkt wordt.
Omdat het Nationaal Onderwijs Akkoord mislukt is, moet daar bovenop rekening gehouden worden met het achterwege blijven van de investeringen in onderwijsmensen. Deze waren in het regeerakkoord voorzien als ‘beloning’ bij zo’n akkoord. Een tegenvaller van enkele honderden miljoenen zou hier uit voorkomen.
De mensen in HBO en WO zullen individueel – bovenop de effecten van de nullijn – nog enkele onplezierige inkomensaspecten gaan merken. Aangezien zij relatief vaak relatief hogere salarissen ontvangen zal bij hen onder meer het verscherpt inkomensafhankelijk maken van de zorgtoeslag nadelig uitpakken.
IBO-impact
In het WO zullen de academische ziekenhuizen extra moeten oppassen. Het kabinet is voornemens in de gezondheidszorg fors verder te versoberen en kostenstijgingen waar mogelijk terug te drukken. Er ligt bovendien nog het IBO – Interdepartementaal Beleidsonderzoek – van de structuur van de uitgaven en kosten van de academische medische centra, waar het kabinet ongetwijfeld inspiratie uit zal kunnen halen voor verdere doelmatigheidsaanslagen.
In de meerjarenramingen van OCW zal ook de impact van het IBO naar de structuur van de R&D-uitgaven een rol gaan spelen. Dit onderzoek kan in de begroting voor 2014 waarschijnlijk nog niet verwerkt worden, maar vanaf 2015 kunnen ingrepen in de doelmatigheid op dit terrein zeker verwacht worden.
Verhevigd schrapen
OCW moet namelijk in de eigen uitgaven een soort kaasschaaf of efficiencykorting toepassen, zulks bovenop de kaasschaaf die al door het regeerakkoord noodzakelijk was geweest. De schrapping die daardoor afgedwongen werd in allerlei activiteiten in het onderzoek en internationale relaties zal een soort tweede ronde krijgen, waarschijnlijk van zo´n €100 à €150 miljoen.
Met deze posten komt de te verwachten financiële ingreep in de kennisuitgaven al rond een half miljard te liggen. Hoezeer VVD en PvdA moeten schrapen binnen de begrotingen en hun plannen uit het regeerakkoord blijkt uit de berichten, dat delen van het bezuinigingspakket ingevuld worden door het wegschuiven van eerder geplande investeringen. Dat zou zelfs verhevigd kunnen worden als de jongste cijfers van het CPB laten zien dat het kabinet de €6 miljard bezuinigingen met zijn ingrepen nog niet zou halen. Dit opschuiven van voorziene investeringen zou voor HO-onderdelen als het onderzoeksbeleid en de academische ziekenhuizen nog eens extra nadelig kunnen worden.
Haaks op Europa
Het beeld dat hiermee naar voren komt is opvallend. Het staat haaks op wat vanuit ‘Brussel’ al enige tijd met nadruk aan ons land wordt aanbevolen als de weg naar de toekomst en duurzaam herstel. Ons land moet investeren in kennis “om het toekomstige groeipotentieel van Nederland te versterken,” aldus Olli Rehn eind mei nog.
Ook bij meer ‘consolidatiemaatregelen’ in de begroting moeten voor R&D en innovatie “inspanningen, cruciaal voor een evenwichtig aanpassingsproces” gedaan worden. Naast ingrijpende hervorming dus stevige investeringen, vooral ook in kennis.
Of het kabinet ook tegen deze achtergrond inderdaad over zou gaan tot €8 miljard aan ingrepen om vervolgens €2 miljard te herschikken is nog de vraag, gelet op de ingrijpende koopkrachteffecten. En als men dat zou doen, zouden die investeringen dan krachtig en gericht naar kennis gaan? EU-president Herman van Rompuy was in gesprek met ScienceGuide in elk geval helder: “Bij die afspraken die wij hebben gemaakt zit ook dat wij tenminste 3% van ons BBP zullen besteden aan investeringen in kennis, in het onderzoek. Die afspraak heeft elke lidstaat met de anderen gemaakt.”
“Niet ‘Brussel’ dicteert zoiets. Of zoals men vroeger wel eens zei. ‘Dit moet van Maastricht’. Dat scheldwoord is nu verdwenen en Maastricht is gelukkig weer een mooie stad die gezien mag worden. Ik hoop dat ook voor Brussel ooit weer.”
Die 3%-norm komt uit de Lissabondoelstellingen en staat ook in Europa2020 nog overeind. We horen daar alleen minder over dan van die andere 3%. Maar ook deze 3% voor kennis noemt u zo’n wezenlijke afspraak.
“Voilà. Er is ook deze andere 3% en ik herinner daar dus aan.”
