Verzorgingsstaat niet houdbaar
Om het sociale zekerheidsstelsel toekomstbestendig te maken, zou de balans in het systeem meer in de richting moeten gaan van eigen inbreng en verantwoordelijkheid van burgers. Ook zouden individuele behoeften op het gebied van werk, zorg, wonen en pensioen op elkaar af moeten worden gestemd.
Draagvlak op het spel
In de studie ‘Toekomst van de sociale zekerheid. Over provisie, preventie en participatie’, gaan Nicolette van Gestel (UvT), Emmie Vossen (Radboud), Shirley Oomens (UvT) en David Hollanders (UvT) in op de problemen van de huidige verzorgingsstaat. Volgens hen zal de individuele en collectieve verantwoordelijkheid in de sociale zekerheid anders verdeeld moeten worden, om het stelsel in stand te kunnen houden.
De onderzoekers doen hun bevindingen op grond van een analyse van de voorzieningen en verantwoordelijkheden op het gebied van zowel ziekte en arbeidsongeschiktheid als werkloosheid en pensioen. Ze concluderen daaruit dat het stelsel toe is aan een fundamentele herziening, omdat de rechtvaardigheid van en daarmee het draagvlak voor het stelsel op het spel staat.
Meer invloed van burgers
Aanpassingen in het stelsel zouden volgens de auteurs niet alleen moeten verlopen via beheersing van uitkeringen en diensten (provisie), maar ook via preventie van de risico’s en participatie van burgers. Burgers kunnen daarmee meer invloed op de eigen sociale zekerheid krijgen, zowel collectief als individueel. Uiteindelijk wordt zo de rol van provisie kleiner.
De auteurs stellen voor om een eenvoudiger systeem van collectieve basisvoorzieningen voor ziekte, werkloosheid en pensioen te creëren dat toegankelijk is voor iedereen, inclusief bijvoorbeeld flexwerkers, zzp’ers en werkzoekenden die nu vaak buiten de boot vallen. Door middel van aanvullende collectieve verzekeringen komt er meer ruimte voor individuele keuzes en eigen verantwoordelijkheid.
Meer inzetten op productiviteitsverhoging
Op het gebied van preventie denken de auteurs onder meer aan inzetten op productiviteitsverhoging in plaats van uitval, meer onderwijs- en bijscholingsvoorzieningen, koppeling van pensioenleeftijd aan werkgelegenheid en afstemming van pensioen, wonen en zorgbehoeften.
Als het gaat om participatie, zouden werknemers en werklozen bijvoorbeeld meer invloed moeten krijgen op re-integratie, meer zeggenschap in beleggingen van pensioenfondsen en de mogelijkheid om zelf de pensioenleeftijd te kiezen.
