R&D-geld beloven, maar niet betalen
Financiële toezeggingen in de EU krijgen steeds meer het karakter van VN-contributies, of goedbedoelde beloftes om noodhulp in crisisgebieden te lenigen: je moet naderhand nog maar zien of het beloofde geld écht betaald wordt. Vaak gebeurt dat niet.
In de afgelopen jaren zijn de financiële toezeggingen en de feitelijke betalingen steeds verder uit elkaar gaan lopen. Met als gevolg dat bijvoorbeeld de beloofde Erasmusbeurzen halverwege het jaar ineens niet meer uitgekeerd dreigden te kunnen worden aan studenten.
Dringend pleidooi
Directeur onderzoek Robert-Jan Smits (DG Onderzoek en Innovatie, Europese Commissie) vreest nu dat het research-budget hetzelfde lot te wachten staat. Tijdens een vergadering in het Europees Parlement op woensdag 18 september sloeg hij alarm: “Ik wil een dringend pleidooi houden: wij lopen volgend jaar tegen een tekort van 1 miljard euro aan als de lidstaten hun financiële toezeggingen niet nakomen.”
Tegenover ScienceGuide schetst hij de ernst van de problematiek, die tot nu toe nog weinig aandacht heeft gekregen. “Ik ben nu bezig onderzoeksprojecten te selecteren die ik straks niet kan betalen. Het is een rare situatie: er ligt een onderzoeksbudget van €4,9 miljard, maar er kan maar voor €3,8 worden uitgekeerd. Een tekort van € 1,1 miljard alleen al voor volgend jaar.” Dit bedrag komt overeen met 7.000 à 10.000 onderzoeksbanen.
Daarbij komt dat het onderzoeksbudget van de Europese Unie nagenoeg helemaal wordt uitgeput. “Dit jaar was €238 van ons budget niet besteed aan kennis – niet €238 duizend of zo, maar gewoon tweehonderdachtendertig euro. Budget Commissaris Lewandowski noemde ons nog als lichtend voorbeeld!”
Noordelijk snijden
Waar komt het probleem van de vandaan? Het zal velen verrassen, maar Smits merkt dat het vooral de Noord-Europese landen zijn onder hun verplichtingen uit proberen te komen bij de jaarlijkse onderhandelingen die over de feitelijke betalingen aan de EU gaan.
“En ironisch genoeg zijn het vooral de noordelijke landen die het meest uit het Europese onderzoeksbudget ontvangen”, aldus Smits. Voeg daarbij dat veel nationale overheden het eigen landelijke onderzoeksbudget steeds verder ontmantelen. Dan kan het niet anders dan dat universiteiten en andere onderzoeksinstellingen de pijn binnenkort flink gaan voelen.
Blijft de vraag waarom de ontvangers van de Europese onderzoeksmiddelen niet moord en brand schreeuwen bij de mogelijke korting van €1.1 miljard euro. “Wat mij betreft moet LERU (de Europese club van onderzoeksuniversiteiten) nu echt dat pleidooi gaan houden”, zegt Smits, en hij toont op zijn smartphone de mail die hij juist van LERU-secretaris-generaal Kurt Deketelaere ontving.
