Aardbeving Haïti ontrafeld
De grote Noord-Amerikaanse en Zuid-Amerikaanse tektonische platen bewegen met ongeveer 2 cm per jaar naar het westen ten opzichte van de kleine Caribische plaat. Tektonische snelheidsverschillen tussen de platen leiden tot vervorming van de korst en tot aardbevingen, zoals de catastrofale aardbeving van 12 januari 2010 in Haïti. Steven van Benthem onderzocht de breukzones tussen deze platen.
Van Benthem maakte een fysisch model waarmee de krachten op de Caribische plaat konden worden vastgesteld. De belangrijkste krachten worden veroorzaakt door het duwen, trekken en langsschuren van de buurplaten, zoals het Bahama’s-plateau en het Cocosplateau die ‘botsen’ met de Caribische plaat. Hierdoor is de spanning in de aardkorst momenteel het grootst in Noord-Panama. In de Benedenwindse eilanden is de spanning relatief laag.
Afgelopen 140 miljoen jaar
De aardmantel onder de Caribische plaat stroomt traag, deels doordat de bodem van de Pacifische en Atlantische oceaan wegzinkt onder het gebied. De restanten van deze ‘subductie’ worden zichtbaar in resultaten van scans van de diepe aarde. Met deze scans zijn de ontwikkelingen in het Caribisch gebied van de afgelopen 140 miljoen jaar gereconstrueerd. Van Benthem vond op deze scans tevens een niet eerder ontdekte rand en twee grote scheuren in en langs de weggezonken Atlantische oceaanplaat.
Deze nieuwe ontdekking, gecombineerd met de zijdelingse beweging van oost naar west van de diepe, gesubduceerde, Noord-Amerikaanse plaat blijkt een niet eerder herkende, maar belangrijke oorzaak te zijn voor de vervorming en rotaties in het noordelijk Caribisch gebied. Hiermee is de geologische oorzaak van de aardbeving in Haïti in 2010 duidelijk geworden. Panama, Haïti en de Dominicaanse Republiek, Puerto Rico, maar ook Saba en St. Maarten blijven kwetsbaar voor aardbevingen.
Beeld: schematische weergave van de mantelstructuur in het oostelijk Caribisch gebied (tot 1200 kilometer diepte)
Toelichting beeld: De zwarte pijlen tonen de relatieve plaatbewegingen t.o.v. de Caribische plaat. Meteen onder Haïti/Dominicaanse republiek is de rand zichtbaar die door Steven van Benthem is ontdekt (herkenbaar aan de afkorting ‘Mu’).
Afkortingen van de gesubduceerde platen:
- sLA: southern Lesser Antilles
- nLA: northern Lesser Antilles / Puerto Rico
- sGAC: southern Great Arc of the Caribbean
- nGAC: northern Great Arc of the Caribbean
- SC: South Caribbean
- Mu: Muertos
