Dumpt kabinet leenstelsel?
Het ‘paars-refo’ akkoord heeft van alle deelnemers veel energie en krediet gevergd. D66, ChristenUnie en SGP bewegen al direct weg van VVD en PvdA, omdat elk van die drie niet opgeslokt wil worden in steun voor 75% van hun begroting. Het is voor hen dus nuttig ten minste één pet-project van Rutte-II af te schieten.
Daar zijn de volgende kandidaten voor:
-Schaalvergroting van regionaal en lokaal bestuur door Plasterk
-De zorgrevolutie van VWS
-De pensioenhervorming
-De aanschaf van de JSF
-Het leenstelsel van Bussemaker
JSF heeft veel steun
Van deze vijf zijn er twee direct af te voeren. De JSF heeft in de Kamer een ruime meerderheid en in de Senaat zal het jachtvliegtuig ook door CU, SGP en CDA gesteund worden. Meer dan genoeg partijen willen de luchtmacht op peil houden. Plasterk’s opheffing van gemeenten en provincies is al dead on arrival dus D66, CU en SGP zullen met de dumping daarvan weinig indruk weten te maken. Je trapt een minister niet die al ligt.
De pensioenen en de zorg liggen anders. Daarvan weten alle partijen, dat de hervormingen op die terreinen onvermijdelijk zijn voor zowel de drie procent norm als de staatsschulden op de langere termijn. Verwacht wordt dat D66, CU en SGP na enkele inhoudelijke omzwervingen steun gaan geven, en zelfs het CDA is hier nog over te halen. Dat zelfde geldt voor het even cruciale belastingplan van het kabinet voor 2014.
Leenstelsel enige optie
Blijft over: het leenstelsel. Jet Bussemaker heeft gegokt op steun van D66 en GroenLinks en leek de SGP te kunnen vermurwen. Daarnaast bestaat er een financieel aantrekkelijke route via het CDA, die sneller, meer geld oplevert voor HBO en WO en ook veel meer werkgelegenheidsruimte. Het ‘paars-refo’ akkoord ondermijnt nu echter elke kans een leenstelsel of iets dergelijks te realiseren.
GroenLinks en CU maken duidelijk dat zij Bussemaker niet zullen steunen. Zo houden zij als links-sociale partijen genoeg afstand van het kabinetsbeleid, ook bij steun op enkele punten. Wel gratis schoolboeken én het behoud van de basisbeurs, de CU is voor de gezinnen met studerende kinderen de winnaar van de huidige onderhandelfase geworden, zo calculeert Arie Slob.
Bussemaker moet dan dus koersen op anderen in de Senaat en daar zit zij nu klem. D66 is niet genoeg steun voor een meerderheid en beweegt zich ook al weg, in lijn met GroenLinks. De SGP biedt slechts één zetel en zal extra tegemoetkomingen eisen. Het CDA biedt uitzicht op een volledige meerderheid, maar gaat zich na de isolatie bij het akkoord over de begroting zeer afwachtend opstellen. Buma’s bod op Prinsjesdag heeft de coalitie niet ‘gesnapt’ en dat maakt schichtig voor een volgende keer.
Leenstelsel masterfase is testcase
Zou de coalitie concessies willen doen om het leenstelsel toch binnen te slepen, dan gaan die ten koste van de opbrengst daarvan voor de investeringen in HBO- en WO-kwaliteit. De opbrengst is deels al verspijkerd in de lerarenplus via het NOA, dus nog meer verlies voor HBO en WO maakt het stelsel steeds minder aantrekkelijk.
Vereniging Hogescholen-voorzitter Thom de Graaf, ook prominent in D66 en de Senaat, liet via Twitter al merken dat het ‘paars-refo’ akkoord voor het HO de negatieve uitkomst van het regeerakkoord VVD-PvdA niet werkelijk weet te corrigeren of compenseren. Voor het HO is de opbrengst van het nieuwe akkoord dan ook in mineur. Feitelijk staat de sector in de min.
De testcase wordt de invoering van het leenstelsel in de masterfase. Wil een meerderheid in de Eerste Kamer daar al niet aan, of gaat men uitvoerig difficulteren, dan weten Bussemaker, Dijsselbloem en Rutte genoeg. Dat leenstelsel wordt niks meer en die prijs hebben zij te betalen voor hun overleven. Het CDA-programma wordt dan alsnog uitgevoerd, ondanks dat het CDA buiten de deur bleef staan.
