Prestigieus leraarschap

Van oudsher hoort de leraar in het rijtje burgemeester, notaris en rechter, maar de afgelopen decennia heeft het leraarschap een deel van dit prestige moeten inboeten. Waar vroeger de leraar een van de hoogstopgeleide inwoners van de gemeenschap was en zijn mening vaak werd gerespecteerd, lijken tegenwoordig veel ouders het beter te weten. Maar dat is niet overal zo. De Varkey GEMS Foundation heeft een wereldwijd onderzoek gedaan naar de status van leraren, en of er een verband zit tussen prestige, kwaliteit en salaris.

Leraarschap droom Chinese ouders

“Geen onderwijssysteem kan beter zijn dan zijn leraren”, schrijft de Britse oud-onderwijsminister Lord Adonis. “Daarom is het van het hoogste belang ‘the best and brightest’ te winnen voor het leraarschap, ongeacht het een rijk of arm land is. Lord Adonis noemt het geen wonder dat landen als Singapore, Zuid-Korea en – natuurlijk – Finland het zo goed doen in de PISA-onderzoeken van de OECD. “Daar strijden tien goed gekwalificeerde studenten voor één onderwijs-trainingsplek.”

“Hoe beter de docenten en hoe meer toptalent solliciteert voor het leraarschap hoe beter kinderen zullen presteren,” zegt Lord Adonis. Uit eerste hand heeft hij kunnen zien hoe Groot-Brittannië een ernstig tekort aan leraren had. “Vooral bèta docenten waren moeilijk te krijgen, maar nu komen er meer sollicitaties binnen dan er plekken zijn.” De oud-minister roemt vooral het succes van Teach First, waar voor elke plek wel zes sollicitaties binnenkomen.

Griekenland boven Finland

Status zegt niet direct iets over de kwaliteit van onderwijs, zo laat het onderzoek zien. Griekenland en Turkije staan ruim boven Singapore en Finland. Ook blijkt het mee te vallen met het afnemende aanzien van Nederlandse docenten, Nederlandse leraren hebben op de Grieken na de hoogste status van Europa.

Lerarenprestigekampioen China haalt ook hoge PISA scores (derde plek wereldwijd), al worden in die meting alleen scholen in Beijing en Hong Kong meegenomen. En het is nog maar de vraag of een school in Inner-Mongolië beter is dan die in de Braziliaanse Amazone. Wel heeft de Chinese leraar aanzienlijk meer aanzien dan zijn Braziliaanse collega.

Er werd ook uitgezocht hoe verschillende soorten leraren – PO, VO en schoolhoofden – worden gezienin relatie tot andere beroepen. Opvallend is dat in Nederland alle drie een identieke, gemiddelde score hebben. Groot-Brittannië en Tsjechië hebben schoolhoofden hoger zitten dan ‘gewone’ docenten. In China en Griekenland is dit precies andersom. Ligt het echt aan de administratieve rol van schoolhoofden of zou corruptie bij de toedeling van banen in sommige landen er iets mee te maken hebben?

Arts, gemeenteambtenaar of maatschappelijk werker?

Twintig procent van de Nederlandse ouders raadt hun kinderen aan leraar te worden, blijkt uit het onderzoek. Een percentage vergelijkbaar met Duitsland en Frankrijk. Minder dan tien procent van de Israëlische en Portugese ouders doen hetzelfde. Aan het andere einde van het spectrum staat China, waar de helft van de kinderen richting onderwijs wordt aangemoedigd. Ook in Griekenland en Turkije wordt ondanks het relatief lage niveau van het onderwijs het leraarschap als een goed beroep gezien.

Aan de respondenten uit de 21 landen werd gevraagd welk beroep het meest lijkt op het leraarschap. In China vindt men het docentschap het meest vergelijkbaar met het beroep van ‘arts’. In Nieuw-Zeeland staan leraren iets lager in aanzien en worden ze gezien als verpleegsters.

Fransen en Amerikanen zien leraren op als een soort van bibliothecaris en Japanners als gemeenteambtenaren. Nederlanders en veel andere Europeanen vinden het beroep van maatschappelijk werker het meest overeenkomen met het leraarschap.

Reagan’s verpleegsterdag

Lerarensalarissen spelen een belangrijke rol en dit komt overeen met de opinie in veel landen waar men vindt dat docenten een beter salaris verdienen. Maar als men hoort wat docenten feitelijk verdienen, is men vaak positief verrast. Het blijkt toch vaak allerminst een hongerloontje. In Japan, Zuid-Korea en Singapore verdienen leraren zelfs veel meer dan als ‘fair’ wordt beschouwd.

Hoewel het idee van prestatiebeloning voor leraren onder Nederlandse docenten niet bijzonder populair is, vindt dit beginsel overweldigende steun vanuit de 21 ondervraagde landen. In Nederland vindt 62 procent van de ondervraagden het een goed idee, in de rest van de wereld – op Spanje en Zwitserland na – is het nog veel populairder. In Israël en Egypte is men het met elkaar over weinig eens, maar daar vinden zelfs 9 van de 10  ondervraagden het een goed idee om het salaris aan te passen aan de resultaten van de leerlingen.

‘World Teacher’s Day’ – en dat is vandaag – heeft volgens de onderzoekers nog niet het prestige van de door President Reagan ingevoerde International Nurses’ Day. De onderzoekers geven daarom nog enkele tips om de status van leraren te verhogen.

“Op televisie zie je heel veel fictieve heroïsche dokters levens redden – van Grey’s Anatomy tot ER en House – maar haast geen verhalen over leraren die de toekomst van kinderen verbeteren.” Maar ja, de bekendste tv-docent van de afgelopen seizoenen, Walter White in Breaking Bad, heeft het imago van leraren waarschijnlijk ook niet veel goeds gedaan.